Water
Laan van de leefomgeving
Wro en Wabo
E"!frn*
Afbeelding 2: Laan van de Leefomgeving. Het informatiehuis
Cultuurhistorie staat voor de Rijksdienst Cultureel Erfgoed (bron: ministerie
van Infrastructuur Milieu).
domein (huizen) en basisregistraties (BR-huizen). Een gemeen
schappelijke rotonde verbindt de hiervoor genoemde onderdelen.
Aan die rotonde staan ook enkele overheidsinformatiehuizen
rondom een beperkt aantal authentieke persoons- en rechts-
persoonsgegevens (CN-huizen).
Een van de lanen in de Stad van Samenwerking is de Laan van de
Leefomgeving (afbeelding 2). Hier zijn de gegevens te vinden die
van belang zijn voor besluiten in het fysieke domein. De Laan van
de Leefomgeving is een onderdeel van het gehele Digitaal Stelsel
Omgevingswet. Beiden zijn het product van een interbestuurlijke
opdracht voor de definitiestudie Gegevensvoorziening Omgevings-
recht voor Activiteiten in de Leefomgeving (GOAL), onderdeel van
het implementatieprogramma Omgevingswet van het ministerie
van Infrastructuur en Milieu. Hierdoor zijn en blijven decentrale
overheden mede richtinggevend in de uitwerking van dit stelsel.
De Laan van de Leefomgeving richt zich op het ondersteunen van
het maken van producten door productiehuizen voor burgers/
bedrijven. Het is bedoeld om binnen het kader van de nieuwe
Omgevingswet de informatievoorziening voor het nemen van
besluiten met rechtsgevolgen te optimaliseren. Het bestaat uit vier
hoofdonderdelen: de ICT-voorzieningen, de laaninfrastructuur
(verbindende gegevensinfrastructuur), informatiehuizen en
generieke gegevens.3 Het digitaal stelsel Omgevingswet houdt
rekening met 'het bewaren van historie en het reconstrueren van
een integere toestand in het verleden, zodat achteraf kan worden
vastgesteld op welke gegevens een beslissing was gebaseerd'.4
De laaninfrastructuur bevat alle standaarden en (generieke)
voorzieningen die benodigd zijn om ICT-systemen van productie
huizen en gegevens van informatiehuizen met elkaar te kunnen
laten werken. Over verantwoording en archivering zijn een aantal
uitgangspunten bedacht ten aanzien van de laanvoorzieningen. Bij
het bevragen van basisregistraties en informatiehuizen geldt voor
informatiehuizen dat zij zelf hun formele historie bijhouden. Voor
productiehuizen geldt: 'Een bevoegd gezag welke een besluit
baseert op gegevens verkregen uit de laaninfrastructuur archiveert
deze gegevens in zijn eigen archiveringsproces.'5 Bij het indienen en
informeren over de voortgang is het van belang om metadata over
alle uitwisselingen die hebben plaatsgevonden te archiveren. Hoe
dat vorm krijgt is nog niet duidelijk.
Tien jaar na de invoering van de Wro wordt aldus een volgende
omvangrijke wijziging doorgevoerd in het omgevingsrecht. De Wro
uit 2008 regelt hoe ruimtelijke plannen in Nederland tot stand
komen en gewijzigd worden. De centrale gedachte achter deze wet
was 'decentraal wat kan, centraal wat moet'. Ofwel: lagere
overheden kregen meer beleidsvrijheid. Onder de nieuwe Wro is
het voor gemeenten, provincies en het Rijk sinds 1 januari 2010
verplicht om ruimtelijke plannen, waarvan het bestemmingsplan
het belangrijkste is, digitaal vast te leggen en elektronisch als open
data ter beschikking te stellen. Plannen worden verplicht gepubli
ceerd op de overheidswebsite Ruimtelijkeplannen.nl. Dit is een zeer
belangrijke bepaling en een keerpunt in het archiveren van de
overheid. Voor het eerst heeft de wetgever hiermee bepaald dat
een digitaal archiefstuk leidend is.6 Dit heeft geleid tot een tot op
heden voortdurend probleem met de digitale duurzaamheid van
deze plannen. De plannen zijn namelijk complexe informatie
objecten, bestaande uit meerdere bestanden en verschillende
bestandstypen, waaronder een digitaal waarmerk om de authenti
citeit te garanderen.
De Wabo integreerde een groot aantal vergunningen, ontheffingen
en meldingen (toestemmingen) tot één omgevingsvergunning, met
als doel verbetering van de dienstverlening aan burger en bedrijf.
De samenvoeging van toestemmingen beoogde bovendien een
omvangrijke vermindering van het aantal toestemmingen en een
daarmee overeenkomende vermindering van administratieve
lasten. De omgevingsvergunning noodzaakte tot een goede
organisatie van 'het omgevingsloket' en een goede organisatie en
samenwerking tussen overheden achter dat loket. Het Omgevings
loket Online (OLO) was een nieuwe landelijke voorziening voor het
digitaal aanvragen van een omgevingsvergunning, inclusief bijlagen
zoals bouwtekeningen. Deze aanvraag mag in verschillende
formaten worden aangeboden. Net als bij de ruimtelijke plannen
kregen betrokken overheden hierdoor te maken met het beheren
van digitale bestanden, een belangrijke mijlpaal in het archief
beheer van de overheid. Verschil met de ruimtelijke plannen is dat
digitaal niet leidend is voor de aanvragen voor een omgevings
vergunning. Het OLO is bovendien geen beheeromgeving zoals
Ruimtelijkeplannen.nl; de aanvraag- en behandeldossiers moeten
na afhandeling uit het OLO worden verwijderd.7 Dit heeft op zijn
beurt geleid tot hybride dossiers waarvan een belangrijk deel
permanent te bewaren is.
Samenvattend vormen Wro en Wabo een mijlpaal in het archief
beheer van de overheid. Overheden zien zich gedwongen digitale
archiefstukken in ontvangst te nemen (OLO), dan wel archiefstukken
digitaal te beheren (Ruimtelijkeplannen.nl). Wro en Wabo hebben
daarmee digitaal archiefbeheer onder de aandacht gebracht van
bevoegde gezagen. Helaas is er bij het opstellen van beide wetten
geen rekening gehouden met de staat van het informatie- en
archiefbeheer van de betrokken overheidsorganisaties. De
ministeries die verantwoordelijk zijn voor het informatiebeheer en
het archiefbeheer bij de overheid, respectievelijk het ministerie van
Binnenlandse Zaken en het ministerie van Onderwijs, Cultuur en
Wetenschap, zijn niet betrokken geweest bij de ontwikkeling van
Wro en Wabo. De betrokken zorgdragers zijn daarmee zonder
concrete ondersteuning voor informatie- en archiefbeheer aan de
slag gegaan.
nummer 6 201 5 25
