Online erfgoed
Zelfkennis
Auteursrecht
Digitaal erfoed
2016
Informatievrijheid was het onderwerp van de sessie van hoogleraar
bibliotheekwetenschap Frank Huysmans en Marina Noordergraaf.
Tijdens de workshop 'Eerste Hulp bij Informatievrijheid' liet hij de
aanwezigen ervaren hoe informatieneutraal zij zijn. Het was een
levendige sessie met een discussie die soms alle kanten opging
vanwege een weinig heldere vraagstelling of het iets te ver
doorredeneren. Archivarissen werken niet op gevoel, zij hebben
de wet- en regelgeving om zich aan te houden. De vraag 'hoe
informatievrij ben jij?' was dan ook niet te beantwoorden op basis
van gevoel.
Dat open data niet alleen een relevant onderwerp is binnen de
archiefsector maar ook in de museumbranche, werd duidelijk uit de
presentatie van Lizzy Jongma, datamanager van het Rijksmuseum.
Jongma is gespecialiseerd in digitalisering, automatisering van
gestructureerde metadata en online presentatie van cultureel
erfgoed. Het Rijksmuseum stelt zo veel mogelijk schilderijen,
prenten, foto's in hoge resolutie en met betrouwbare kleuren gratis
beschikbaar aan het publiek. Inmiddels staat de beeldcollectie ook
op nadere platforms zoals Wikipedia (miljoenen bezoekers).
Internationaal trekt het museum de aandacht, maar de teksten
(bijschriften) zijn vooralsnog in het Nederlands. Aan vertaling
wordt - ook met behulp van derden (Europeana) - gewerkt.
Het museum levert op de website ook een tool om je persoonlijke
collectie op basis van het geboden materiaal samen te stellen.
Daar wordt veel gebruik van gemaakt en biedt onverwachte
doorkijkjes en invalshoeken. Er worden wedstrijden georganiseerd
voor het publiek om op basis van het geboden beeldmateriaal
nieuwe producten te maken. Ook fabrikanten doen mee: het
melkmeisje van Vermeer kwam als Playmobil-pakketje beschikbaar
en binnenkort komt de Nachtwacht op de markt.
Marjolein Verhallen verzorgde een workshop over persoonlijk
leiderschap. Aan de hand van een 'kernkwadrant' beschreven de
deelnemers hun persoonlijke kernkwaliteiten, valkuilen, uitdagingen
en allergieën. Immers: zelfkennis is kracht! Leiderschap gaat dan
ook niet over managen, maar over jouw eigenschappen en
kwaliteiten. Een verrassende en confronterende workshop.
Marianne Loef (rechts) heeft afscheid genomen van de Raad voor Cultuur.
Corrie-Christine van der Woude (midden) neemt haar functie over.
Over erfgoed en auteursrecht ging de presentatie van Paul Keller,
zakelijk directeur van Kennisland. Keller verzorgde een sessie over
de verschillende strategieën rondom auteursrecht en digitaal
erfgoed. Er zijn vier mogelijkheden waarmee de gewenste
wijzigingen doorgevoerd kunnen worden. Door een opt-outsysteem
ofwel piepsysteem, waarbij de collectie volledig online wordt gezet
met de boodschap dat rechthebbenden zich kunnen melden. De
tweede optie is een wetswijziging. De derde is door een 'extended
collective licensing' (ECL) aan te gaan, waarbij collectief wordt
gevrijwaard voor auteursrechten (officieel nog niet verankerd in de
Nederlandse wet). En ten slotte is er nog de mogelijkheid als
erfgoedinstelling zelf te 'clearen'. De ECL lijkt ook in Nederland
haalbaar en betaalbaar, een kwestie van onderhandelen. Een
andere route: aanpassing van de Europese wetgeving, met meer
soepelheid voor erfgoedinstellingen. Onzeker resultaat, maar als
het kan moet het nu, want anders gaan er weer decennia over
heen voordat er een tweede kans komt.
De presentatie van Bram van der Werf, zelfstandig adviseur
(voormalig directeur van de Open Planets Foundation), ging over
de uitdagingen die de preservering, waardering en selectie van
digitaal erfgoed met zich meebrengt.
Els van der Laan-Meijer vertegenwoordigde een geheel andere
discipline: zij is landschapsarchitect en directeur van 'N0.0RDPEIL
landschap.erfgoed' te Sneek. Van der Laan vertelde over innovatief
landschapsonderzoek dat heeft geleid tot een nieuw bovenregionaal
verhaal over het 19e-eeuwse groene erfgoed van Noord-Nederland.
Vernieuwend zijn de vier stappen uit dit onderzoek: cartografische
analyse, historiografie van opdrachtgevers en leveranciers van de
architect, ruimtelijke architectonische kenmerken van de ontwerpen
(morfologie en iconografie), en bewijsstukken uit het archief.
Uiteraard draaiden de KVAN-dagen niet alleen maar om kennis
opdoen en delen, maar ook om (opnieuw) kennismaken: het door
Archief Eemland verzorgde randprogramma met rondleidingen, de
traditionele borrels en het congresdiner boden daarvoor voldoende
gelegenheid. De KVAN-dagen 2016 zijn in Haarlem, ter gelegen
heid van 125 jaar KVAN, van 15 t/m 17 juni. Drie dagen!
Redactie Archievenblad
Rik Maes over de informatieprofessional 3.0.
nummer 6 201 5 17
