Uitgelezen
Uitgeverij Verloren (Hilversum, 2014),
ISBN 978-90-8704-430-5, 308 pp., 35,00.
Aristocratisch zelfbeeld
een aristocratisch zelfbeeld koesterde,
mede daarom veel stukken heeft
bewaard en samengebracht in een
uitgebreid en goed geordend archief (in
Het Utrechts Archief). Melchers maakt
van dit archief (als eerste onder
zoeker) uitgebreid gebruik. Daarnaast
heeft hij zich verdiept in literatuur en in
archieven van andere families en van
relevante overheidsinstanties (en dat
zijn er nogal wat vanwege de vele ambten
die De Beauforts hebben vervuld). Het
besproken boek is dan ook in belang
rijke mate gebaseerd op grondig
archiefonderzoek en mag wat dat
aangaat als voorbeeldig gelden.
Grenzen
De auteur heeft zich in het kiezen en
begrenzen van zijn onderwerp heldere
beperkingen opgelegd: hij behandelt de
jongere tak van de familie tot het
levenseinde van een markante vertegen
woordiger daarvan in 1876. Acht jaar
tevoren was de familie met het predicaat
jonkheer respectievelijk jonkvrouw in de
adel verheven. Ter wille van de hanteer
baarheid van het onderzoek is die
beperking wel te rechtvaardigen, maar
deze heeft ook iets willekeurigs. De
nobilitering bracht geen breuk teweeg in
de levensstijl van de familieleden. Nu
ontbreekt bijvoorbeeld jonkvrouw
Ewouda Bernhardina (1859-1920), die
als eerste in haar familie de toen oncon
ventionele keuze maakte voor het beroep
van verpleegster en in een Amsterdams
ziekenhuis haar latere echtgenoot
ontmoette, de Deventer huisarts dr. Jan
van Delden. Eveneens ontbreekt de
schrijfster Henriette (A.M.M.) de
Beaufort (1890-1982). Ook de tak Godin
de Beaufort (van ridderhofstad Maars-
bergen) blijft zo buiten beeld. Maar een
onderzoek en een boek hebben zo hun
grenzen, zeker ook als het gaat om een
dissertatie.
Resultaten
Dit boek en de eerder aangehaalde werken
smaken naar meer. Het is duidelijk welke
resultaten een indringend onderzoek van
een uitgebreid familiearchief kan
bieden. Meer van dergelijke archieven
wachten op bestudering. Ons beeld van
het verleden - en met name van dat van
de elite - zal erdoor worden verrijkt.
Voor onderzoekers ligt hier een schone
taak; voor archivarissen trouwens ook,
want die kunnen hen de weg wijzen.
Rob Melchers, De Beaufort, Geschie
denis van een aanzienlijke familie
van 1613 tot 1876
Wie op zoek is naar personalia van leden
van de familie De Beaufort en naar hun
onderlinge betrekkingen kan terecht in
Nederlands Adelsboek, in de nu vol
tooide Historische Reeks, deel 79 (1988),
pp. 253-288. Daarmee is echter uiteraard
nog niet alles gezegd over dit protestantse
geslacht dat afkomstig is uit Frankrijk
(Sedan) en dat sinds ruim twee eeuwen
een ankerpunt vindt in het landgoed
Den Treek-Henschoten bij Leusden.
Melchers' boek geeft een uitvoerige
beschrijving van de herkomst van de
familie, de vestiging in de Republiek
omstreeks 1613, de integratie in de
samenleving in de Noordelijke Neder
landen, de sociale stijging - mede dankzij
nauwe banden met de Oranjes - de
perioden dat telgen ambten vervulden
in Zeeuws-Vlaanderen, Den Haag,
IJsselstein en Utrecht en ten slotte de
betrekkingen met Den Treek en om
liggende landgoederen.
In navolging van redelijk recente studies
over de familie Teding van Berkhout en
het patriciaat van Hollandse steden
besteedt de auteur veel aandacht aan
de voor het maatschappelijk en finan
cieel aanzien van de familie zo belang
rijke huwelijken, de schoonfamilies en
aan boedelbeschrijvingen. Deze laatste
halen het dagelijks leven immers heel
dichtbij. Naast het louter financiële
aspect komen het sociaalpolitieke,
sociaaleconomische en sociaalculturele
kapitaal van elke generatie uitgebreid
aan de orde.
Dit alles is mogelijk omdat de familie
30 2014 nummer 8
Het besproken werk past uitstekend in
de recente brede benadering van studies
over de elite. Het legt een bijzonder
familiearchief open en laat zien welke
resultaten daarmee te bereiken zijn. De
vormgeving en de vele illustraties tonen
opnieuw het vakmanschap van de
mensen van uitgeverij Verloren. In de
Reeks Adelsgeschiedenis zou het boek
een sieraad zijn geweest.
Clemens Hogenstijn Stadsarchief en
Athenaeumbibliotheek Deventer.
