^QtiiSS
oi»°?!"!S5
oi<s8&
S»e;Si:;g:
1qdoiu
1Ü11DDOU
nmiiomoi»—
lin.
Jin-, yipfc 'bh ■',i
*0n* -ür
i uun^ %u?
Zonder clausules
Oneerlijke concurrentie?
Botsen
Paneldiscussie
VfK
SNl&S
4i ii u lite
*Uii j
s
brengen van een integrale kostprijs past
niet in het overheidsbeleid inzake de
beschikbaarheid van overheidsinformatie,
want dat is er juist op gericht de beschik
baarheid van overheidsinformatie voor
het bedrijfsleven te bevorderen. Indien
er marktpartijen zijn die zelf vergelijk
bare datasets produceren en verkopen,
dan moet de overheid/archiefinstelling
juist weer oppassen dat de marktpartij
geen oneerlijke concurrentie wordt
aangedaan doordat de data, in lijn met
het open data-gedachtegoed, gratis en
voor niets ter beschikking worden
gesteld.
Volgens de open data-filosofie moet
overheidsinformatie weliswaar 'as is'
maar wel gratis, althans tegen maximaal
de verstrekkingskosten en verder
ongeclausuleerd, ter beschikking worden
gesteld voor hergebruik aan eenieder.
Als er evenwel een markt bestaat
waarop deze of gelijksoortige informatie
door marktpartijen verhandeld wordt,
betekent dit dat er voor afnemers op die
markt een zeer goedkoop of zelfs gratis
alternatief beschikbaar komt, waardoor
klanten van die marktpartijen kunnen
weglopen. Het is daarom denkbaar dat
een overheidsorgaan aansprakelijk
wordt gesteld door een marktpartij die
betoogt dat het uitvoeren van het open
data-beleid onrechtmatig jegens hem is,
omdat de condities waartegen de over-
heid de data ter beschikking stelt hem
onrechtmatige concurrentie aandoen.
Stel: een archiefinstelling beheert een
serie hinderwetvergunningen (ooit voor
vernietiging vatbaar, later gebruikt voor
onderzoek naar bodemvervuiling) en
digitaliseert deze voor de dienst
Gemeentewerken die een milieuonder
zoek uitvoert. De serie wordt daarna aan
een marktpartij ter beschikking gesteld
tegen verstrekkingskosten (de kosten
van digitalisering?). De marktpartij
ontwikkelt op basis van de gegevens
een milieu-app en een vervuilingskaart,
en brengt deze producten commercieel
op de markt. Gemeentewerken doet dat
laatste uiteraard niet. Iedereen heeft
ondertussen via de website toegang tot
het milieuonderzoek van Gemeente
werken en kan daar zelf gegevens uit
halen en is niet verplicht om de
commerciële app en kaart aan te
schaffen. Is er vanuit de marktpartij
gezien sprake van oneerlijke concurrentie
omdat de gegevens van Gemeente
werken gratis op de overheidswebsite
staan? Gemeentewerken beoogt geen
economische activiteit, de marktpartij
wel (verkoop app). Gemeentewerken/
de overheid wil 'slechts' verantwoording
afleggen. De archiefinstelling beheert en
verstrekt data/informatie zonder onder
scheid des persoons conform wet- en
regelgeving tegen kostendekkende
tarieven.
De Wet Markt en Overheid lijkt er al met
al niet voor gemaakt om archiefinstel
lingen zelf hun data te laten exploiteren.
Het open data-beleid lijkt te kunnen
botsen met de Wet Markt en Overheid
en dat is lastig. Menig 'verdienmodel'
en plan voor 'cultureel ondernemer
schap' kan overboord, afhankelijk van
wat verstaan wordt onder 'economische
activiteit'. Als er geen sprake is van een
dergelijke activiteit kan het overheids
orgaan uit mededingingstechnisch
oogpunt sowieso niet onrechtmatig
handelen en dat lijkt van toepassing op
archiefinstellingen. Wat een economische
activiteit is en wat niet, is helaas niet
altijd duidelijk. De Wet Markt en
Overheid lijkt in elk geval te zeggen
'schoenmaker blijf bij je leest' en zorg
voor transparantie wat betreft je
gegevensverstrekking en kostprijsbere
kening. Archivarissen met een juridische
achtergrond kunnen hun hart ophalen.
Op de KVAN-dagen in Assen (16 en 17
juni) was er een paneldiscussie onder de
noemer 'Big Archives, big money'.
Volgens Tim de Haan (Archief 2.0) bleef
de discussie te zeer hangen 'in oude
financieringsmodellen waarin de
(gemeentelijke) financiers van instellingen
een zeker terugverdieneffect verlangen
voor de exploitatie van de kosten. Te
zeer werd benadrukt dat als kosteloos
alternatief op de studiezaal immer de
originelen ingezien kunnen worden. Te
weinig werd ingezoomd op de nieuwe
ontwikkelingen rond open data, digitale
studiezalen of zelfs nationale en
internationale programma's en projecten
waarbij voor deelname open data en
open licenties bijna randvoorwaardekijk
zijn.' 'Dat vanuit de overheid een
dubbele boodschap wordt afgegeven
om enerzijds zo open mogelijk gegevens
beschikbaar te stellen en anderzijds
inzet op een zeker terugverdieneffect op
de gedigitaliseerde gegevens is een
zichtbaar probleem.'
Dat probleem wordt niet verkleind door
de wet Markt en Overheid. Van 'big
business' kan bij overheidsinstellingen
overigens sowieso geen sprake zijn.
Reden om de open data-discussie, waarbij
'open' niet hetzelfde is als 'gratis', helder
te voeren. Digitale dienstverlening met
een optimaal gebruiksgemak voor de
bezoeker (zo weinig mogelijk hindernissen
en beperkingen), is daarbij het uitgangs
punt.
Meer informatie over dit onderwerp is
te vinden op https://data.overheid.nl/
en http://www.rijksoverheid.nl/
onderwerpen/mededinging/markt-en-
overheid, waar veel van bovenstaande
aan is ontleend.
Redactie Archievenblad
nummer 8 2014 19
