Open data big business?
De Wet Markt en Overheid
Open 'J
Datao (j
Overheden concurreren geregeld met bedrijven. Denk bijvoorbeeld aan stadswachten die bedrijven
terreinen beveiligen. Om concurrentievervalsing te voorkomen, moeten overheden zich aan gedrags
regels houden. Deze staan in de Wet Markt en Overheid, die onderdeel is van de Mededingingswet.
Taaie materie maar voor archivarissen wel relevant, met name op het gebied van gegevensbeheer.
Redactie Archievenblad I
De Wet Markt en Overheid is met ingang
van 1 juli 2012 in werking getreden voor
nieuwe economische activiteiten. Voor
bestaande activiteiten gold er een over
gangstermijn van twee jaar, die op 30
juni 2014 afliep. Vanaf 1 juli moeten dus
ook bestaande economische activiteiten
in overeenstemming met de Wet Markt
en Overheid worden uitgevoerd.
De Autoriteit Consument en Markt (ACM)
heeft inmiddels laten weten vanaf 1 juli
actief te zullen controleren of overheden
en overheidsbedrijven de Wet Markt en
Overheid correct naleven. Gemeenten,
provincies, waterschappen en andere
overheden doen er dus goed aan om na
te gaan of hun handelswijze ten aanzien
van economische activiteiten in over
eenstemming is met de vier gedragsregels
uit de Wet Markt en Overheid. Deze
regels gelden voor de hele overheid en
luiden als volgt:
1. Kostendoorberekening. Overheden
moeten in ieder geval alle integrale
kosten van een economische activiteit
doorberekenen in de verkoopprijs.
Onderhoudt een gemeentelijke
plantsoenendienst ook particuliere
tuinen? Dan moeten de overheden de
kosten van dat particuliere onderhoud
volledig in rekening brengen.
2. Bevoordelingsverbod. Overheden
mogen hun eigen overheidsbedrijven
niet bevoordelen boven concurrerende
bedrijven, bijvoorbeeld door een
gunstige financiering aan te bieden.
3. Functiescheiding. Heeft een overheid
bij bepaalde economische activiteiten
een bestuurlijke rol, en voert zij die
economische activiteiten ook zelf uit?
Dan mogen niet dezelfde personen
betrokken zijn bij de bestuurlijke en de
economische activiteiten van die
organisatie. De gemeenteambtenaar
die de aanvraag voor een kapvergunning
behandelt, kan niet tegelijkertijd
kapwerkzaamheden aanbieden aan
particulieren.
Als een overheid goederen of diensten
op de markt aanbiedt, dan moet zij
zich aan deze gedragsregels houden.
Dit is bijvoorbeeld het geval als de
gemeente haar sportzaal verhuurt, of
als ze de groenvoorziening bij
particulieren onderhoudt.
4. Gegevensgebruik. Overheden mogen
de gegevens waar ze over beschikken
niet hergebruiken voor andere
activiteiten. Dat mag alleen als andere
organisaties of bedrijven ook (onder
dezelfde voorwaarden) over de
gegevens kunnen beschikken. Gebruikt
een gemeente bijvoorbeeld de
gemeentelijke basisregistratie om een
commerciële mailing te versturen? Dan
mag dat alleen als zij die gegevens
onder dezelfde voorwaarden aan
derden beschikbaar stelt.
Ad 1. Kostendoorberekening.
Archiefinstellingen hebben te maken
met kostendoorberekening, denk aan de
levering van kopieën, maar ook aan zaken
als het verstrekken van inlichtingen tegen
betaling (onderzoek), bewerking parti
culiere archieven, verhuur depotruimte
enzovoort.
Ad 2. Bevoordelingsverbod. Een
gediplomeerd medewerker van een
archiefinstelling die tegen kostendekkend
tarief onderzoek doet voor een notaris in
verband met een erfrechtkwestie: is dat
een (oneerlijke) concurrent van een
zelfstandig, eveneens gediplomeerd
onderzoeker?
Ad 3. Functiescheiding. Mogen wij
stamboomgegevens verstrekken
(bewerkte data) en ook zelf aanbieden
om tegen betaling stamboomonderzoek
te doen?
Ad 4. Gegevensgebruik. Tot slot het
'verbod op exclusief gegevensgebruik'.
Hier geldt 'gelijke monniken, gelijke
kappen'. Bij hergebruik door een over
heidsinstelling (voor een ander doel dan
de eigen publieke taak) gelden dezelfde
vergoeding en dezelfde voorwaarden als
voor andere hergebruikers, zoals markt
partijen. Deze regel omvat alleen over
heidsgegevens die - volgens de wet -
openbaar zijn. De gedragsregel wordt
verruimd naar informatie die niet
openbaar is, maar wel door een
overheid voor een economische
activiteit wordt gebruikt. Het in rekening
18 2014 nummer 8
