Toekomst
Noten
meer als ontmoetings- en werkruimte
waarbij zij een koppeling proberen te
leggen met hun fysieke en digitale
bibliotheekvoorziening. Een echte
integratie van de fysieke en digitale
bibliotheek is echter nog niet waar
neembaar volgens Carin Klompen:
'Op dit moment kun je niet stellen dat
de bibliotheken zich al hebben ontwik
keld tot stadslab in de zin van een
fysieke plek waar kennisdeling plaats
vindt om te komen tot een product,
standpunt of nieuw beleid.'8
Te betwijfelen valt of bibliotheken in
staat zullen zijn zichzelf opnieuw uit te
vinden. Hun belangrijkste activiteit,
informeren, wordt immers van buiten uit
afgebroken door het digitale aanbod op
internet. De vraag is of een ontmoetings-
en werkruimte kan concurreren met
vergelijkbare oplossingen als commer
ciële flexplekken. Voeg hierbij een
bezuinigingsgolf en het gevolg is wat
we om ons heen zien: bibliotheekfiliaal
op bibliotheekfiliaal wordt gesloten of
vervangen door een commerciële dienst
verlener (gemeente Waterland). Wat
waarschijnlijk zal resten is een online
bibliotheek, een centrum voor lees
bevordering en een wat Mackenzie
Owen, emeritus-hoogleraar Culturele
Informatiewetenschap, noemt 'over
bodige bibliotheek', dat wil zeggen
de fysieke collectie met de daarbij
behorende dienstverlening.
Archiefdiensten zijn onder invloed van
culturele veranderingen in een eeuw tijd
van openbare bewaarplaatsen tot centra
voor betekenisgeving geworden. Hoewel
de digitalisering van de collecties van
archiefdiensten veel langer zal duren,
valt het lot dat de bibliotheken treft voor
archieven niet te ontlopen. Het publiek
heeft eenvoudigweg geen behoefte
meer aan fysieke diensten. Ook het
spelen van de betekenisgevingskaart zal
het tij niet keren; musea zijn daarvoor
beter toegerust. 'Publiek dat zoekt naar
een 'erfgoedbeleving' kan prima worden
bediend door musea die zich daarin al
decennia lang hebben gespecialiseerd',
aldus Links en Zandhuis.9
Archiefinstellingen zijn in essentie geen
culturele instellingen. Archieven zijn in
de eerste plaats openbare bronnen van
informatie. Digitalisering biedt uitste
kende kansen om deze kerntaak (online)
uit te breiden. Vervroegde overbrenging
van digitaal archief zal ertoe leiden dat
archiefinstellingen een rol krijgen in de
'open overheid'. De verantwoordings- en
onderzoekswaarde van archieven wordt
daardoor steeds groter. Wat is de rol van
archiefdiensten in een digitale cultuur?
Van de huidige archiefdiensten zal
resten:
- een (centrale) digitale archiefdienst
voor amateurs tot professionals;
- centra voor duurzame archiefbewaring
voor overheden en particulieren.
De werkelijke rol van archiefdiensten in
een digitale cultuur verschilt met de
verwachtingen in het archiefveld. Alleen
de weg naar duurzaamheidscentrum is
levensvatbaar, die naar belevenis
instituut doodlopend.
1 Met dank aan mijn collega's Stinie
Francke en Nico Vriend voor hun
commentaar.
2 Renting, R., 'De taak van de
gemeente-archivaris', Nederlandsch
Archievenblad (1964), 183-191.
3 Van der Woel, A., 'Onderwijs en
archieven', Nederlandsch Archievenblad
(1979), 26-41.
4 Thomassen, T., 'Woord vooraf', in:
Archiefgebruikers. Consumenten van het
verleden (2004).
5 Netwerken van betekenis.
Netwerken in digitale cultuur en media
(2009).
6 Cultuur beweegt. De betekenis van
cultuur in een veranderende samen
leving (2013).
7 De openbare bibliotheek in het
digitale tijdperk (2012).
8 Klompen, C., 'Bibliotheken zetten in
op kennisoverdracht en ontmoeting',
InformatieProfessional (2012), nr. 12,
18-21, 21.
9 Links, P. Zandhuis, I., '"Een
virtuele onderzoeksruimte die echt
aanslaat!" Geesteswetenschappen en
digital humanities', Archievenblad
(2013), nr. 2, 10-11, 11.
Roland Bisscheroux Noord-Hollands
Archief, roland.bisscheroux@noord-
hollandsarchief.nl.
