nationaal archief
Anders denken
En toen de zaal
Na afloop van de verschillende voor
drachten vond er een paneldiscussie
plaats tussen de hoofdsprekers en
de aanwezigen, geleid door algemeen
rijksarchivaris Martin Berendse.
De hoofdvraag was vooral of er een
(groeiend?) gat zit tussen denken en
doen van archivarissen.
Charles Jeurgens vond dat archivarissen
meer naar de 'business' kant van orga
nisaties moeten kijken. Zelf heeft de
professie uiteindelijk maar beperkte
tools, zoals selectielijsten, om problemen
als achterstanden te lijf te gaan. En door
dit altijd pas achteraf te doen, loopt men
telkens achter de feiten aan.
Hans Hofman betuigde dat hij nog veel
te vaak bij (overheids)organisaties moet
uitleggen wat nu eigenlijk een archief
stuk is. Men spreekt dus als bredere
gemeenschap van informatiebeheerders
nog niet dezelfde taal. Tegelijkertijd
kijken de meeste archivarissen ook niet
verder dan het stuk papier dat voor hen
ligt, deels omdat dit in de dagelijkse
praktijk nog altijd datgene is wat hun
vak domineert.
Theo Thomassen sloot zich hierbij aan:
de paradigmaverschuiving heeft op
wetenschappelijk niveau weliswaar al
plaatsgevonden, maar nog teveel
archivarissen hebben hier nauwelijks
weet van.
Peter Horsman op zijn beurt vond dat
de administratieve kant van organisaties
meer versterkt zou moeten worden,
Wijs door schade en schande
Ook John McDonald vond dat er meer
met de IT-mensen moet worden gepraat:
de systemen zijn er tenslotte al - en
functioneren goed. Gebruikers moet
alleen worden geleerd wat archiveren,
ofwel het creëren van context, eigenlijk
is en betekent.
Pragmatische oplossingen
Hans Hofman hield een pleidooi over de kansen die standaarden
bieden om de positie van de archivaris wezenlijk te verstevigen.
verschuiving in veel organisaties niet of
onvoldoende plaatsgevonden bij records
managers. Het tegenstrijdige is dat veel
van die organisaties gewoon hun werk
zijn blijven doen en redelijk geruisloos
de overstap hebben gemaakt van
papieren processen naar digitale
processen. De records manager en
archivaris zouden zich dus druk moeten
maken over andere dingen en in plaats
van grip moeten streven naar invloed:
ondersteun de archiefvormer waar je
kan en sluit daarbij aan op de agenda
van andere vakgroepen die zich bezig
houden met informatie.
Barbara Reed haakte in op de actualiteit
door te wijzen op de recente ontwikke
lingen rond de NSA en de groeiende
belangstelling voor organisaties als
WikiLeaks. Die dwingen ons om wezenlijk
anders te kijken en te denken omdat de
wereld nu georganiseerd is in een digitaal
omni-verbonden netwerk. Hoe ga je
daarmee om? Barbara streefde er in
haar presentatie nadrukkelijk naar om
de discussie te heropenen omdat die in
de afgelopen 15 jaar behoorlijk is ingezakt.
Als laatste mocht Hans Hofman het
woord voeren. Hij besteedde in zijn
presentatie aandacht aan de kansen die
standaarden bieden om de positie van
de archivaris wezenlijk te verstevigen.
Het gaat erom een positie te verwerven
in de snel veranderende wereld waarvan
verwacht wordt dat de archivaris die weet
te documenteren.
in plaats van telkens verder te worden
uitgekleed.
De overzeese vakgenoten benadrukten
vooral de rol en functies van processen.
Volgens Cassie Findley gaat archiveren
nu om beheersing van het totaal van
ICT-processen en het bouwen van
oplossingen binnen het systeem - en
dus niet erbuiten. Perfect uitgedachte
theoretische oplossingen, waar archiva
rissen altijd zo goed in zijn, werken niet
langer; door schade en schande wijs
worden is veel leerzamer.
Ten slotte kwam ook de grote hamvraag
in kringen van Nederlandse archivarissen
ter sprake: de mislukte fusie van BRAIN
en KVAN. Erik Ketelaar deed een nuttige
suggestie: op oneven weken neemt
BRAIN het woord en op de even weken
de KVAN. Oftewel: om fundamentele
hindernissen of bezwaren te overwinnen,
moet de sector meer naar pragmatische
oplossingen gaan kijken. En dat was
tegelijk eigenlijk ook de hoofdbood-
schap van de middag. Archivarissen
moeten meer het veld in, en niet teveel
alles eerst op papier willen regelen.
It's a brave new world out there.
Dirk Emans communicatieadviseur bij
het Nationaal Archief.
Otto van der Meij archiefconsultant.
Van links naar rechts: Charles Jeurgens, Hans Hofman, John McDonald en Cassie Findlay (foto's Faroed Saddal).
nummer 2 2014
17
