Kozakken
Wat is er heerlijker dan zelf ook eens
voor onderzoek in je eigen archieven
duiken en een historisch artikeltje
publiceren? Tuurlijk, de leest van de
schoenmaker die archivaris heet, is
het toegankelijk maken van archieven
en daar moet hij zoveel mogelijk bij
blijven. Maar toch het bloed kruipt
af en toe waar het niet gaan kan.
Kouwenhoven Column m m II
Terug naar de Kozakken. Deze vreemd
uitgedoste soldaten op snelle kleine
paardjes die veel jenever met peper
dronken en op kaarsen knabbelden,
hebben een onuitwisbare indruk
achtergelaten, ook in onze archieven.
Met rooie oortjes lees ik hoe ze half
november 1813 bij Hattem de IJssel
overstaken ten koste van slechts drie
doden, twee aan Russische en één
aan Franse zijde. Vervolgens constru
eerden ze bij Veessen een schipbrug
over de rivier. Van alle tachtig planken
uit Hattem die over de schepen zijn
geslagen, is bekend hoe lang, breed
en dik ze waren en wat ze kostten.
De originele stukken hierover zijn
straks te zien in museum Geelvinck
Hinlopen Huis in Amsterdam.
geteisterd door kou, meehielpen met
de blokkade van de vesting Deventer
waar de Fransen het nog tot eind april
1814 volhielden. Ik ervaar hoe tege
lijkertijd de streek werd geteisterd
door hoog rivierwater, ijsgang,
dijkwacht, bijna dijkdoorbraak in
de ene polder en daadwerkelijke
dijkdoorbraak in de andere polder.
Uiteindelijk schrijf ik een artikel en
maak gaandeweg een index op van
alle 790 namen van mensen uit
Hattem in het noorden tot Vaassen
in het zuiden, die in de archieven zijn
terug te vinden met hun diensten of
leveranties c.q. schade. Hiermee is
weer een aantal bronnen goed
toegankelijk geworden en onder
de aandacht gebracht. Wat hebben
we toch een mooi vak!
Zelf gebruik ik als motief meestal dat
ik het publiek attent maak op bepaalde
bronnen en dat ik voor hen ook nog
wat te zoeken overlaat. Bovendien
probeer ik altijd een onderzoekje
gepaard te laten gaan met het
toegankelijker maken van de des
betreffende bronnen. Zo zit ik me
momenteel te verlustigen aan de
komst van de Kozakken in november
1813 en de 'omkeer van zaken' die
dat aldus de burgemeester van
Hattem teweegbracht. Let wel, hij
sprak niet over bevrijding van het
Franse juk of zoiets, maar, heel
nuchter, over de 'omkeer van zaken'.
Hij had ook geen zin en geen tijd voor
vreugde-uitingen, want hij was razend
druk met het fourageren; eerst van de
Fransen en daarna van de Kozakken.
Ik denk trouwens dat we de bevrij
ding van 1813 niet moeten verge
lijken met die van 1945, hoewel veel
mensen dat ten onrechte doen. Ook
ten onrechte is het nu al vieren van
200 jaar koninkrijk, want dat is pas
over twee jaar aan de orde. Boven
dien vind ik dat we hiervan niet
teveel drukte moeten maken, omdat
we het herdenken van de omwente
ling, de rechten van de mens, de
eerste grondwet en democratie van
1795/96, tweehonderd jaar later ook
zo goed als aan ons voorbij hebben
laten gaan.
Ik lees hoe de herbergierster, weduwe
Klaas Blom, in totaal 732 flessen
jenever leverde voor 532 gulden;
hoe veel streekgenoten transport
werkzaamheden verrichtten voor
de geallieerden met precieze be
stemmingen; en hoe veel Hattemers
in veertiendaagse detachementen,
Voorts is het mijn mening dat Zwarte
Piet gewoon moet blijven zoals hij is. i
Gerrit Kouwenhoven streekarchivaris
van Epe, Hattem en Heerde.
Tekening: Peter Vlot.
a
nummer 10 2013 43
