Right to information
Wat heeft BARM bereikt?
Herinnering aan een bloedig verleden (2008).
met een absoluut minimum aan hulp
middelen en in een klimaat van nogal
grote onverschilligheid voor het archief
beheer van de kant van politici, een
nationale archiefdienst werd opgebouwd.
In 1976 behoorde Karim tot een van de
stichters van de Zuidwest-Aziatische
afdeling van de I.C.A. (India, Pakistan, Iran,
Afghanistan, Sri Lanka, Bangladesh, Nepal;
ofwel S.W.A.R.B.I.C.A.). Het personeel
werd op archiefcursus gestuurd naar
Londen en Delhi (Indiase archiefschool) en
in 1983 lukte het Karim om de beslissende
handtekening van de toenmalige
president, generaal Ershad, onder de
'National Archives Ordinance' te krijgen.
Deze eerste Bengaalse archiefwet werd
in 1986 gevolgd door ingebruikname van
een nieuw gebouw voor de National
Library Archives of Bangladesh in het
regeringskwartier van Dhaka.
Buiten de werkingssfeer van de National
Archives liggen de 'District Collectorate
Records Rooms' (DCRR), in elk van de
hoofdsteden van de 17 'oude' districten,
zoals ze al in de periode tussen 1772 en
1857 waren ingesteld door de Britse raj
(ook na de onafhankelijkheid van Pakistan
in 1947 en de verzelfstandiging van
Bangladesh in 1971 bleven deze districten
bestaan, tot de administratieve hervor
mingen van 1984 onder president Ershad).
In zo'n District Collectorate Record Room
zijn kadastrale gegevens, bestuurs
archieven en dikwijls ook de rechterlijke
archieven aanwezig. Het beheer geschiedt
nog onder de regels van het Bengal
Records Manual (1943) dat teruggaat op
een eerste versie uit 1854. Het beheer
beperkt zich tot het zoveel mogelijk on
beroerd laten van de massa's papier, het
af en toe bestrijden van insecten, ratten
en slangen en het volstouwen van gang
paden en uithoeken van het gebouw met
nieuw gevormd archief. Een groot deel
van de activiteiten van het personeel
beperkt zich tot het afgeven van af
schriften uit de openbare hypotheek
en eigendomsregisters (een dikwijls
lucratieve werkzaamheid volgens het
motto 'every job is a shop').
In januari 2007 ontstond er in Bangladesh
een 'Caretaker Government', dat eerst en
vooral een reactie was op de voortdu
rende politieke strijd. Eerlijke verkiezingen
werden voorbereid, gebaseerd op
betrouwbare kiezerslijsten. De op grond
van de nieuwe lijsten gehouden verkie
zingen van december 2008, maakten het
nut van archivering bij registratie van
kerngegevens onbetwistbaar duidelijk.
Daarmee was de invloed van buitenaf,
bijvoorbeeld van de Wereldbank (vragend
om 'good governance' in samenhang met
'information management') voor het eerst
in Bangladesh zelf merkbaar en zichtbaar
geworden.
'Right To Information' (RTI) werd in 2009
bij wet geregeld. Vanaf dat moment is
een moeizaam proces op gang gekomen
waarin het belang van dagelijks archief
beheer van nationaal tot plaatselijk
bestuursniveau zichtbaar werd. In deze
ontwikkelingslijn past ook de verbreiding
na 2009 van toepassing van het zoge
naamde 'Citizen's Charter' (servicenormen,
afspraken) tot in de sfeer van het
plaatselijk bestuur.
En dan is er nog de in 2009 vastgestelde
beleidskeuze van de regering. Onder het
motto 'Vision 2021' (een verwijzing naar
het 50-jarig jubileum van de staat
Bangladesh) is gekozen voor 'Digital
Bangladesh 2021'. Al dit beleid draagt bij
aan een verbreiding van een soort
'informatiegevoeligheid' of 'informatie-
bewustzijn' onder brede lagen van de
bevolking, die daardoor in een ongekend
intensief contact met de overheid wordt
gebracht. Daarmee is overigens nog geen
eind gekomen aan het grootste gif in de
maatschappij, corruptie, maar meer trans
parantie is een goed begin.
De laatste jaren speelt ook de verspreiding
van mobiele telefoons een rol bij alfa
betisering. Een vrouw op het platteland
die een sms kan sturen naar een dokter in
het dichtstbijzijnde dorp heeft daar (levens)
belang bij. Een dicht en goed werkend
computernetwerk heeft Bangladesh niet,
maar mobiele telefoons/smartphones
worden volop gebruikt. Ze functioneren
ook als verbinding met internet.
Veel groepen moeten links- en rechtsom
bereikt worden met activiteiten die
archiefbewustzijn bevorderen. Als we het
hebben over het BARM-project dan gaat
het om decennia van bewustmaking bij
publieke opinie, overheden, kwartaire
sector en bedrijfssectoren (netwerk-
opbouw en -onderhoud, publiciteit in
de grote media en vakbladen). Daarnaast
wordt gewerkt aan het opzetten van een
infrastructuur voor archief- en informatie
beheer en beschikbaarstelling, scholing
van archiefpersoneel en informatiebeheer
ders en wetswijziging (Right to Informa
tion Act).
Versterking van overheidsfunctioneren en
de ontwikkeling van instellingen in het
maatschappelijk middenveld is een
René Spork in gesprek met Taiut Soiaiman, hoofd van ICDDR'B Information and Archives Management
(20 januari 2008). ICDDR'B werd in 1960 als choierahospitaaigesticht en ontwikkelde zich tot medisch
onderzoeksinstituut en vaccinatiecentrum voor geheei Bangladesh. Vanaf2003 werd het een inspiratiebron
voor archiefontwikkeiing. Het streven was met BARM het ouderwetse NAB te iaten beïnvloeden door
nieuwere ideeën en praktische methoden van informatie- en archiefbeheer.
28 2013 nummer 10
