Verleden, heden en toekomst
Bangladesh Archives Records
Management (1995-2015)
Met een paar korreltjes gist verander je de structuur van een massa deeg. Met dat idee in het
achterhoofd begon archivaris Floor Geraedts in 1995 een samenwerking van Bangladeshi hoogleraren
en archiefmensen om 'iets' te doen aan archiefzorg, archiefopleiding en archiefbewustwording.
Het resultaat mag er zijn.
In maart 1999 besloot de Kring van Zuid
Hollandse Archivarissen om het project
Bangladesh Archives Records Manage
ment (BARM), gericht op archief
ontwikkeling in Bangladesh, financieel te
ondersteunen. Inmiddels is het project
'geadopteerd' door de Koninklijke
Vereniging van Archivarissen in Nederland.
In Bangladesh zelf heeft het project meer
structuur gekregen door de oprichting van
de BARM Society, met daarin onder meer
vertegenwoordigers van het Nationaal
Archief in Dhaka en de Universiteit van
Dhaka.
De activiteiten van BARM bestaan voor
namelijk uit het organiseren van een
jaarlijks bezoek (2-3 maanden) van Floor
Geraedts en anderen (bijvoorbeeld
Sigfried Janzing) aan Bangladesh, waarbij
ter plaatse een intensief programma
wordt uitgevoerd onder meer gericht
op opleiding.
Voorgeschiedenis
Na een bloedige strijd werd Bangladesh,
sinds 1946 een 'provincie' van Pakistan, in
1971 onafhankelijk. Sjeik Mujibur Rahman
van de sociaaldemocratische Awami
League keerde uit Pakistaans gevangen
schap terug om gestalte te geven aan de
toekomstverwachtingen van 75 miljoen
Bengalen. In drieënhalf jaar tijd zwichtte
een moeizaam op gang gekomen parle
mentaire structuur onder de druk van
bestuurlijke wanorde, een van criminaliteit
en corruptie doordesemde politiek,
economische chaos en uitzonderlijk
natuurgeweld. Uit de reeks machtswisse
lingen volgend op de militaire staatsgreep
- en de moord op praktisch de hele familie
van sjeik Mujib Rahman - van 15 augustus
1975 verrees een nieuw Bangladesh
onder de leiding van generaal Ziaur
Rahman. Zijn verdienste was dat hij
althans gedurende de jaren 1975-1981
enige eenheid in het hopeloos verdeelde
land bracht en enige economische voor
uitgang mogelijk maakte. De verdeeldheid
onder de Bengalen had alles te maken
met de tegenstellingen tussen seculieren
en islamisten, tussen voorstanders van
de onafhankelijkheid en aanhangers van
Pakistan enzovoorts. Na een episode van
grote politieke instabiliteit en dictatoriale
gezagsuitoefening (1981-1990) begon
met het verdrijven van de militaire leider
Hossain Mohammed Ershad in 1990 een
periode van parlementair bestuur. De
verkiezingen voor organen van de
nationale, regionale en lokale overheden
zijn steeds opnieuw een bron van heftige
tegenstellingen, electoraal geknoei en
forse geweldpleging, maar tot op heden
Goed bestuur
BARM beoogt in Bangladesh een
wezenlijke bijdrage te leveren aan
ontwikkelingssamenwerking door het
stimuleren van 'goed bestuur': gelijkheid
van de burger in plaats van willekeur,
Floor Geraedts en René Spork I
Zonder goede bevolkingsadministratie kun
je geen verkiezingen organiseren, geen
belasting heffen. Zonder een goed inge
richte informatiehuishouding kun je geen
rekening en verantwoording afleggen en
kunnen burgers hun recht niet halen.
'Goed bestuur' is dan niet mogelijk,
corruptie helaas wel. Daarnaast spelen
archieven een rol als het geheugen van
de samenleving, van groot belang voor
de geschiedenis.
Het Nationaal Archief van Bangladesh, Dhaka,
2008 (foto's part. coll.).
blijken de democratische instellingen
voldoende levensvatbaar. Het formele
idee van een onafhankelijke rechtspraak
wordt allerwege toegejuicht, maar
bestuur en politiek neigen voortdurend
tot beïnvloeding van de rechtspraak.
De corruptie lijkt toe te nemen, maar
tegelijkertijd krijgt ook de weerstand
ertegen meer aandacht en gewicht.
Het presidentschap van Bangladesh is een
grotendeels ceremoniële positie; de macht
ligt bij de minister-president die het hoofd
van de regering is. De president wordt
iedere vijf jaar gekozen door het parle
ment. De president benoemt de leden van
de hoogste rechtbank, het Supreme Court.
26 2013 nummer 10
