Nuttig?
Zo is een van de meest verrassende
resultaten van mijn onderzoek dat - in
tegenstelling tot gedacht - de realia op
de resoluties van de Hoge Regering geen
indices zijn op alle besluiten, maar slechts
op een deel daarvan. In de door mij
onderzochte jaren betreft het slechts een
selectie (gemaakt door de zogenaamde
realist) van tussen de 6,54% en 29,21%
van de beschikbare besluiten. Het biedt
daarom alleen voor dit deel een represen
tatie van de besluiten en de daaronder
liggende stukken. Desondanks is de
zoektocht naar archival events tot dusver
van nut geweest. Het bracht de mogelijk
heid om het informatiesysteem en
-netwerk van de compagnie ook in de
(crisis)praktijk uiteen te zetten, waarbij
zelfs de vooronderstelde informatie
stromen buiten het reguliere netwerk
om aan het licht kwamen.
Zowel voor archivarissen als historici
kunnen archival events echter nog op een
andere manier van waarde zijn. Zij kunnen
immers inzicht geven in de perceptie van
een organisatie als de VOC op sommige
zaken. Over welke onderwerpen schreven
zij de meeste pagina's vol en welke zaken
vonden zij met name van belang?
Interessant hierbij is dat archival events
volgens Stoler ook kunnen bestaan uit
zogenaamde 'non-events'. Zij hoeven dan
ook niet overeen te komen met 'historische
gebeurtenissen', maar kunnen ook de
administratieve weerslag zijn van 'things
that never happened'.5 Er kan over een
onderwerp dus veel debat zijn, tot uiting
komend in een verhoogde polsslag en een
verdikking in de archieven, maar er kan
in werkelijkheid weinig 'gebeuren'. Een
laatste nut zit in deze niet-noodzakelijke
overlap tussen 'archival' en 'historical
events'. Waar verschillen deze immers?
Kunnen achival events ons bijvoorbeeld
wijzen op nieuwe 'historische gebeurte
nissen' uit de geschiedenis van de
VOC?
Noten
5 Stoler, Along the archival grain, 5,
21-22, 106-107, 129, 138-139.
'Overgekomen brieven en papieren' in de archieven van de Heeren XVII en kamer Amsterdam.
correspondentie van de twee heren aan
het licht. Met beide documentenstromen
waren de autoriteiten 'not amused', de
heren werden dan ook flink op de vingers
getikt. Een teken van een niet geheel naar
wens functionerend informatiesysteem?
Aan de hand van één of twee daad
werkelijk gevonden archival events
kunnen natuurlijk nog geen verregaande
conclusies worden getrokken. Daarvoor is
meer onderzoek noodzakelijk. Er zijn
bovendien wat kanttekeningen te
plaatsen bij de gehanteerde methode.
1 Nico Vriend, Het informatiesysteem
en -netwerk van de Verenigde Oostindi-
sche Compagnie (Leiden 2011, scriptie),
online via: http://hdl.handle.net/1887/
18501. In artikelvorm verschenen als:
''An unbelievable amount of paper':
the information system and network of
the Dutch East India Company', in: Charles
Jeurgens, Ton Kappelhof en Michael
Karabinos (red.), Colonial legacy in South
East Asia. The Dutch archives (S@P jaar
boek: Den Haag, 2012), pp. 67-95. In 2013
bekroond met de Duparc-prijs (redactie).
2 Ann Laura Stoler, Along the archival
grain. Epistemic anxieties and colonial
common sense (New Jersey, 2009). Zie
met name pagina's 1-53.
3 Cristopher A. Bayly, Empire and
information: intelligence gathering and
social communication in India, 1780-1870
(Cambridge, 1996), 149, 171.
4 De methode wordt meer uitgebreid
uitgelegd op pagina's 38-40 van mijn
scriptie.
Nico Vriend redacteur Archievenblad en
medewerker publieksdiensten bij het
Noord-Hollands Archief.
nummer 10 2013 21
