Kanton
Zoektocht
Analyse
Om te kunnen bepalen of achter deze
'pieken' ook werkelijk archival events
schuilgaan, heb ik een aantal van deze
nader onderzocht. Sommige lijken
verklaard te kunnen worden aan de hand
van al bekende 'historische gebeurte
nissen' uit de geschiedenis van de VOC.
nnrJc-i
Documentenstromen van de VOC, 1737-1750.
worden die in een 'normale' situatie niet
aan het licht komen.
Als een archival event plaatsvindt, dan zou
dit in de administratieve neerslag van een
organisatie tot uiting moeten komen in
een 'verdikking' van documenten rondom
een bepaald onderwerp. Deze verdikking
kan als een puur fysieke toename van
de papiermassa worden gezien, daar vele
extra volgeschreven pagina's worden
geproduceerd. Om van een archival event
te kunnen spreken, moet deze toege
nomen productie en uitwisseling van
documenten echter een relatieve
toename in de tijd zijn. Er zijn immers
onderwerpen waarover een organisatie
altijd veel documenten produceert, in het
geval van de VOC bijvoorbeeld peper of de
retourschepen, maar daarmee zijn het nog
geen archival events. Wel zouden zij dit
kunnen zijn als blijkt dat er binnen een
bepaald tijdsbestek, vergeleken met de
periode daarvoor en daarna, veel meer
documenten rondom een onderwerp zijn
geproduceerd.
In de archieven van de Heeren XVII en
kamer Amsterdam (Nationaal Archief) en
de Hoge Regering (ANRI) ben ik nagegaan
welke onderwerpen in de administratie in
de jaren 1737-1750 het meest van belang
waren, en of er archival events te traceren
zijn. Ik heb daarvoor gebruik gemaakt van
de destijds aangemaakte realia. Dit zijn
alfabetisch op trefwoord geordende
indices op de resoluties (besluiten) van
de Hoge Regering of Heeren XVII. Daar
de VOC gebruikmaakte van het resolutie
stelsel, waarbij alle documenten worden
gekoppeld aan (de datum van) besluiten,
is via de realia theoretisch gezien het
gehele archief toegankelijk. In de realia
wordt onder ieder trefwoord in chronolo
gische volgorde verwezen naar de
besluiten die op dat gebied genomen zijn.
Door deze verwijzingen per tijdseenheid
te turven, is het zodoende mogelijk om
per trefwoord toe- of afnamen in de
hoeveelheid besluiten duidelijk te maken
en kan de door Stoler bedoelde polsslag
inzichtelijk worden gemaakt. Met uit de
statistiek afkomstige middelen, met name
kansberekening (Poissonverdeling), heb ik
vervolgens geprobeerd om archival events
te traceren.4 Daarbij ben ik steeds nage
gaan of een gevonden hoeveelheid
verwijzingen per tijdseenheid, per tref
woord, door toeval zou kunnen ontstaan.
Zo niet, dus bij een uitzonderlijk hoge
'piek' in het aantal verwijzingen, dan zou
er iets anders aan de hand kunnen zijn.
Mogelijk een archival event?
In tabel 1 (zie pagina 20) is een voorbeeld
van de door mij gevonden resultaten te
zien, met daarin de mogelijke archival
events (alfabetisch op trefwoord) in de
archieven van de Hoge Regering. In de
derde kolom wordt het jaar en kwartaal
gegeven waarin onder het betreffende
trefwoord een mogelijk archival event
plaatsvindt. De gevonden hoeveelheid
verwijzingen onder dit kwartaal is terug
te vinden in kolom '0'. In de tabel worden
ook de gevonden waarden van een
achttal voorafgaande (-) en opvolgende
kwartalen weergegeven, waardoor
de toe- en afname in vergelijking met
de omliggende kwartalen in absolute zin
zichtbaar wordt gemaakt. In het geval dat
een van deze kwartalen ook een uit
zonderlijk hoge piek vertoont, is deze
in dezelfde kleurstelling als kolom 0
weergegeven.
Zo kan het grote aantal verwijzingen
onder het trefwoord 'Hoge Regering' in
het tweede halfjaar van 1740 en 1741
worden verklaard door de bestuurscrisis
in die Hoge Regering na de zogenaamde
Chinezenmoord van oktober 1740, en het
nummer 10 2013 19
