Van Amerika tot Azië
W\m
KJ»
Samenwerking in het kader van
Gemeenschappelijk Cultureel Erfgoed
I K--.I
Nederland heeft een rijke historie en deelt een gezamenlijk
verleden met talloze landen over de hele wereld. Vooral de
handelsbetrekkingen van de Verenigde Oostindische Compagnie
(VOC), de Westindische Compagnie (WIC) en de koloniale relaties
(en slavernij) hebben hun sporen nagelaten, maar dat geldt
ook voor de relaties met de Baltische staten (Oostzeehandel).
Om Gemeenschappelijk Cultureel Erfgoed te behouden, wordt
veelvuldig internationaal samengewerkt. Een overzicht.
Afrika en Amerika
Oostzeelanden
Duurzame doelstellingen
Redactie Archievenblad
m
Foto: Sjoerd Knibbeler.
Het Nationaal Archief startte in 2000,
samen met archiefdiensten in Indonesië,
Sri Lanka, India en Zuid-Afrika, het
programma 'Towards a New Age of
Partnership' (TANAP). Deze landen
maakten in het verleden deel uit van het
handelsgebied van de VOC. Gezamenlijk
is gewerkt aan het behoud en het
toegankelijk maken van archiefmateriaal.
De kerndoelstelling van TANAP was het
bevorderen van internationale samen
werking op het gebied van verantwoord
beheer van gemeenschappelijk cultureel
erfgoed. Het programma richtte zich
daartoe op behoud, ontsluiting en
beschikbaarstelling van archieven van de
VOC in Europa, Afrika en Azië. Tevens
werd het onderzoek naar de vroeg
moderne economische en sociale
transformaties in deze werelddelen op
basis van VOC-archieven gestimuleerd.
Het programma is in 2007 officieel
afgesloten. Opvolger is het project van de
Universiteit Leiden 'Cosmopolis' (2012
2017), dat in samenwerking met het NA
in de voetsporen treedt van TANAP en
ENCOMPASS ('Encountering a common
past in Asia', 2006-2012).
'Atlantic World and the Dutch' (AWAD) is
in 2004 geïnitieerd door het Koninklijk
Instituut voor Taal, Land en Volkenkunde
(KITLV). AWAD heeft tot doel het
bevorderen van de bestudering en het
behoud van gemeenschappelijk cultureel
erfgoed dat ontstaan is uit het contact
tussen Nederlanders met volkeren uit
zowel Afrika als de beide Amerika's.
Een belangrijk onderdeel daarvan is het
identificeren van relevante geschreven
bronnen binnen de archieven van de
betrokken landen. Een ander element
behelst het inventariseren van projecten
die de materiële en immateriële erfenis
van de Nederlandse aanwezigheid
overzee beschermen of bestuderen. Het
Nationaal Archief zet zich samen met
Erfgoed Nederland en het KITLV in voor
continuering van AWAD en wil daarbij
ook de landen in de Oost gaan betrekken.
Het Nationaal Archief heeft in 2005 het
initiatief genomen voor het project 'Baltic
Connections' om het archiefmateriaal
resulterend uit het gedeelde verleden
met de landen in het Oostzeegebied
zichtbaar te maken en daarmee de
belangstelling voor de eeuwenoude
relatie een nieuwe impuls te geven.
Naast Nederland hebben maar liefst
negen Oostzeelanden in het project
geparticipeerd: Letland, Estland,
Litouwen, Denemarken, Duitsland, Polen,
Zweden, Finland en Rusland. Het project
Baltic Connections werd per 31 december
2007 afgerond.
Op 31 december 2012 eindigde het
eerste Programma Gemeenschappelijk
Cultureel Erfgoed (2009-2012), om direct
te worden opgevolgd door het tweede
GCE-programma (2013-2016). Dit
programma, geïnitieerd en gefinancierd
door de ministeries van Onderwijs,
Cultuur en Wetenschap (OCW) en
Buitenlandse Zaken (BZ), is gericht op
duurzame instandhouding en het
verbeteren van de toegankelijkheid van
gemeenschappelijk cultureel erfgoed.
Daarnaast is het zichtbaar maken van het
gemeenschappelijke verleden een
streven.
De ministeries van OCW en BZ hebben
gezamenlijk een beleidskader voor het
GCE-programma 2013-2016 opgesteld.
Dit beleidskader dient om de ambities
met betrekking tot GCE te formuleren en
de structuur van de uitvoering vast te
leggen. Australië, Brazilië, India,
Indonesië, Japan, de Russische Federatie,
Sri Lanka, Suriname, de Verenigde Staten
en Zuid-Afrika zijn door de Nederlandse
overheid als prioriteitslanden in
GCE-verband gedefinieerd. Met deze
landen wordt intensief samengewerkt
aan GCE-projecten.
De twee Nederlandse rijksdiensten voor
cultureel erfgoed - het Nationaal Archief
en de Rijksdienst voor het Cultureel
Erfgoed (RCE) - voeren het programma
uit, in samenwerking met het 'Dutch
Centre for International Cultural Coopera
tion' (DCICC), de partnerinstellingen in de
prioriteitslanden en de Nederlandse
ambassades in deze landen.
Dit artikel is deels ontleend aan:
www.nationaalarchief.nl/internationaal/
gemeenschappelijk-cultureel-erfgoed.
Redactie Archievenblad
nummer 10 2013 13
