Paspoorten voor Indianen:
een nepverdrag uit 1613
Theo Meereboer komt de eer toe in Nederland het begrip wampum in het erfgoeddiscours te hebben
geïntroduceerd. Hij deed op 28 juli 2011 een oproep op Erfgoed 2.0, Archief 2.0 en andere sociale
media om een zoekgeraakt wampum van de Irokezen op te sporen.
Westerse projectie
Two Row Wampums zijn, is een projectie
op de Indiaanse cultuur van de westerse
traditie om bij het sluiten van verdragen
ratificaties uit te wisselen. Maar als
Irokezen wampums maakten, deden ze
dat niet om partijen een bewijsstuk van
een gesloten overeenkomst in handen
te geven, maar om de herinnering aan
een belangrijke gebeurtenis te bewaren.
Datering, bekrachtiging en het
vermelden van de betrokken partijen
waren niet van belang; uitwisseling was
niet nodig.
Claims tegenover moderne staten
moeten echter met bewijsstukken
worden gestaafd. Gelukkig voor de
Irokezen dook in de jaren vijftig een
kopie op van een in het Nederlands
gestelde verdragstekst van 1613.
Dit document bekrachtigt de eeuwig
durende vriendschap tussen de Irokezen
en de Nederlanders. Verdragstekst en
wampum lijken naar elkaar te verwijzen:
Vervalsing
In 1987 echter werd door Charles
Gehring, directeur van het New
Netherland Project van de New York
State Library, en door de antropologen
William Starna en William Fenton
vastgesteld, dat het document ergens in
het midden van de twintigste eeuw is
geschreven, dat de namen niet kloppen
en dat de taal en het schrift slechte
imitaties zijn. Als waarschijnlijke
vervalser wezen ze de Amerikaanse
Nederlander Van Loon aan, deskundige
op het gebied van een oud Amerikaans
Nederlands dialect dat hij ook zelf had
verzonnen.
Eind 2012 werden hun bevindingen
bevestigd door Neerlandica Nicoline van
Theo Thomassen I
Een wampum is een gordel van
gekleurde schelpen die Irokezen
gebruiken om er belangrijke gebeurte
nissen mee te symboliseren. De
wampum in kwestie - de Two Row
Wampum gordel - symboliseert een
verdrag tussen de Irokezen en de
Nederlanders uit 1613. Een exemplaar
wordt door de Irokezen bewaard. Hij is
gemaakt van paarse schelpenkralen die
in twee parallelle banen op een
rechthoekige band met lichtgekleurde
kralen zijn genaaid. Die banen zouden
de kano's van de Irokezen en de
schepen van de Nederlandse kolonisten
symboliseren, die ongestoord naast
elkaar op de rivier van het leven varen
en zich niet met elkaars zaken
bemoeien. Tussen de twee paarse
banen lopen drie rijen witte kralen, die
'vrede', 'vriendschap' en 'voor altijd'
zouden symboliseren.
De Irokezen beschouwen het verdrag
van 1613 met de Nederlanders als het
fundament waarop al hun latere
verdragen met de Nederlanders, de
Engelsen, de Amerikanen en de
Canadezen zijn gebaseerd. Naar hun
idee bevestigt het hun lange geschie
denis als soevereine natie naast andere
soevereine naties, met name Canada,
dat onrechtmatig hun grondgebied heeft
ingepikt.
Ze willen die status erkend zien, in de
eerste plaats door Nederland.
De zoektocht op het internet had geen
succes. De veronderstelling dat er twee
Drie wampums. De middelste is de Two Row Wampum (foto Lindsy Speer, www.honortheworow.org).
in de verdragstekst is sprake van een
'vaedem seewant', een wampum dus,
en de bewoordingen lijken nauwkeurig
in de wampum te zijn gevisualiseerd.
12 2013 nummer 8
