'Wanneer je vrijwilligers als een last gaat
zien, heb je ze geen goede plek gegeven
binnen je organisatie'
Vrijwilligersbeleid
in het Nederlandse
archiefwezen
Het Eindhovens Dagblad berichtte in het voorjaar over het Regionaal
Historisch Centrum Eindhoven (RHCe), dat in het kader van bezuinigin
gen alle vrijwilligers heeft 'ontslagen'. Het bericht leidde tot stevige
discussies - onder meer op Archief 2.0 - en de redactie vroeg zich
dan ook af of vrijwilligers ook elders onder vuur liggen. Tijd voor een
rondje langs de archiefvelden.
Maatschappelijke functie
Spontaan aanmelden
Vrijwilligers melden zich vaak spontaan
aan na het gebruik van een archief
dienst of het lezen van een persbericht.
Ze werken binnen de muren van het
archief op een afgesproken tijdstip in
de week op een afdeling of in een
aparte ruimte. Sommigen werken thuis
of vanuit de lokale historische verenging
(bijvoorbeeld met een 'token') binnen
de internetomgeving van het archief.
Belangrijk: vrijwilligerswerk is geen
verdringing, want er is immers sprake
van vrijwillige arbeid zonder reëel
arbeidsloon. Bij sommige archiefinstel
lingen gaan de vrijwilligers mee op
personeelsuitjes; bij andere instellingen
Redactie Archievenblad I
Bij het Regionaal Historisch Centrum Eindhoven
werden de vrijwilligers 'ontslagen'. Een incident
of een preview van wat komen gaat? Heeft de
archiefvrijwilliger toekomst? (foto Sjoerd
Knibbeler).
Vrijwilligers worden traditioneel het
meest ingezet voor nadere ontsluiting
van archieven (indexering, maken van
transcripties en uittreksels) gericht op
het beschikbaar stellen (eerst fysiek,
later digitaal) van meestal genealo
gische bronnen.
In Eindhoven ging het in totaal om zo'n
35 personen die registers van de
burgerlijke stand en kerken nader
ontsloten. Volgens het RHCe waren de
projecten waaraan de vrijwilligers werkten
nagenoeg afgerond, en zou een besparing
worden bereikt door de werkruimte van
de vrijwilligers beter te benutten.
Vrijwilligers zijn niet alleen gepensio
neerde hobbyisten; een gedeelte van
hen doet vrijwilligerswerk om de positie
op de arbeidsmarkt te versterken. Een
ander gedeelte staat inderdaad aan het
einde van het werkzame leven en wil
nog een nuttige bijdrage aan de maat
schappij leveren. Kortom: het hebben
van vrijwilligers dient een maatschap
pelijke functie. Het bieden van vrijwilligers
werk is samen met het bieden van
werkplekken aan stagiaires, re-integratie
kandidaten en zij-instromers de manier
waarop een archiefinstelling invulling
geeft aan 'maatschappelijk verantwoord
ondernemen'. Door digitalisering is
daarnaast een ander soort 'vrijwilligers
werk' ontstaan: het op afstand helpen
ontsluiten, nader toegankelijk maken
van bronnen en beeldmateriaal, niet per
se door werkzoekenden of gepensio
neerden, maar door een brede groep
liefhebbers die over een zekere mate
van deskundigheid beschikken (crowd-
sourcingprojecten zoals 'Vele Handen').
12 2013 nummer 7
