Voor wie doen we
het eigenlijk?
we hijgerig achter onze fans aanlopen?
Soms vragen we zelfs om een rapport
cijfer, zie de jaarverslagen. Of kunnen
we mee-ademen met de maatschappij-
in-beweging, waarin wij als dynami
sche organisatie lucht geven aan
mensen met een informatiebehoefte?
Dat vind ik nu echt leuk.
worden veel bekeken. Ook staan
archieven in de belangstelling als er
iets flink fout is gegaan: bij overheden,
bij instellingen, in de behandeling van
mensen, in religieuze kringen en
noem maar op. Gelukkig hebben we
de archieven nog. Als het goed is,
tenminste. Ook dat wordt 'geliked',
zelfs al is het niet leuk.
Ik hoorde pas iemand zeggen dat de
bezoekerscijfers van de fysieke
studiezaal opgeleukt werden door ook
de digitale bezoeken te vermelden.
Archieven zouden - zo dacht die
persoon - betaald worden aan de
hand van bezoekerscijfers. Gelukkig is
dat niet het geval, maar in de publieks
versies van de jaarverslagen zie je
wel die 'leukheidstrend' hoge ogen
gooien. In zekere zin is het inderdaad
ook wel een van onze pijlers in de
samenleving dat archieven gezien
en erkend worden als belangrijk en
waardevol. 'Geliked' worden. Het
bestaansrecht van archieven is breder,
maar als niemand waarde hecht aan
dat bestaansrecht hebben de archief
diensten toch wel een probleem.
Voor wie doen we het eigenlijk? Voor
deze mensen. En voor de kinderen
van wie wij willen dat ze opgroeien
met de wetenschap dat in archieven
heel veel te vinden is. Dat democratie
en vastlegging van gegevens bijzonder
en spannend is. Vrijheid geef je door,
democratie ook, archieven ook.
Sinds kort draait er bij ons in het
Zeeuws Archief een programma
waarin iedere maandag schoolklassen
in het archief komen en daar een
project doen over de Burgerlijke
Stand. Het lijkt in het begin wel een
zwembad, zo kwettert alles door
elkaar van pure verbazing. En al heel
snel raken ze stil als ze de harde kant
van het leven in de Burgerlijke Stand
tegenkomen: een leeftijdgenootje,
verdronken bij de Watersnoodramp
van 1953. Voor deze kinderen doen
we het.
De laatste tijd hebben archiefdiensten
niet te klagen over aandacht. Niet
alleen de recente opneming van de
Acte van Abdicatie in het Nationaal
Archief kreeg aandacht, maar de
tv-programma's over mensen met
beroemde of beruchte voorouders
Zoals in een van de recent verschenen
publieksjaarverslagen staat: 'Door het
verhaal van de geschiedenis te
vertellen, verbinden we inwoners van
de stad en provincie met elkaar
en met hun omgeving.'
Hannie Kool-Blokland Column
Publieksbereik is een hot item bij
archieven. Het publieksbereik heeft
een geweldige vlucht genomen door
de mogelijkheden van digitale
communicatie. Dit is een open deur,
maar toch loop ik door die open deur
heen om onder ogen te zien voor wie
we het eigenlijk doen.
We kunnen het wereldwijde publiek
niet meer aan de infobalie in de ogen
kijken en vragen wat het eigenlijk
precies van ons wil. Er is al wel onder
zoek gedaan naar wie het nieuwe
publiek nu eigenlijk is, maar toch blijft
het vaak zoeken op wie wij - archief
diensten - ons willen richten en wat
men van ons wil. Dat geldt voor de
digitale communicatie, maar evenzeer
voor ons fysieke publieksbereik:
welke groepen halen we graag voor
welke activiteiten in huis? Hoe 'leuk'
maken we archieven en waarom? Om
onze verantwoordelijkheid in de
democratische rechtsstaat te beves
tigen? Of om publiek te hebben dat
ons kan 'liken'? Dat is te zwart-wit
gedacht, want we nemen gewoon
het goede van twee werelden.
Veel archiefdiensten komen nu met
hun jaarverslagen naar buiten. Het is
heel interessant om te zien welk
beeld zij naar buiten willen brengen.
Waar zijn ze trots op? Vrijwel alle
archiefdiensten maken een publieks
versie van hun jaarverslag; fraai
opgemaakt met foto's van enthousiast
publiek, met lichte, aansprekende
onderwerpen, film, eten, school
programma's, muziek, quiz enzovoorts.
Het zwaartepunt ligt onmiskenbaar bij
activiteiten die het grote publiek
aanspreken. Proberen we niet zodanig
de gunst van de klant op te zoeken dat
Hannie Kool-Blokland directeur
Zeeuws Archief.
Tekening: Peter Vlot.
nummer 6 2013 33
