In memoriam
Gustaaf van der Feijst
Op zaterdag 15 december 2012 overleed, op 86-jarige leeftijd, Gu
staaf van der Feijst, gemeentearchivaris van Schiedam van 1964 tot
1987. Een portret van een bevlogen historicus die zijn sporen heeft
nagelaten, zowel binnen als buiten de archiefwereld.
Van der Feijst werd geboren in Delft op
31 maart 1926. Hij behaalde in 1943 zijn
MULO-diploma, werkte tot 1946 als
administrateur bij Calvé in Delft en deed
tegelijkertijd de gymnasiumopleiding,
waarvan hij in 1948 het Staatsexamen-A
aflegde. Hierna liet hij zich inschrijven
bij de theologische faculteit van de
Rijksuniversiteit Leiden, maar hij zag
uiteindelijk af van de predikantenoplei
ding. In het studiejaar 1958-1959 volgde
hij de opleiding aan de Archiefschool te
Den Haag, en in 1961 legde hij het
examen Wetenschappelijk Archiefambte
naar der eerste klasse af. Zijn archief-
stage was bij het gemeentearchief van
Delft. Vanaf juni 1961 was hij als charter
meester verbonden aan het rijksarchief
in Noord-Holland te Haarlem.
Nadat de toenmalige gemeentearchivaris
Pieter Kuijer in verband met zijn
benoeming in Den Bosch van Schiedam
afscheid had genomen, volgde Van der
Feijst hem per 1 december 1964 op als
zevende gemeentearchivaris sinds 1897.
Bij zijn indiensttreding was het gemeente
archief gevestigd aan het Oude Kerkhof.
Dit gebouw, ooit dienst gedaan als bank
van lening en als gymnasium, was in
1898 door de gemeenteraad aangewe
zen voor de voorlopige bewaring van
het oud archief. Toen Van der Feijst
kwam, was een nieuw gebouw nog
steeds niet aangewezen. Het bestaande
gebouw voldeed volstrekt niet aan de
vereisten: de studiezaal kon niet meer
dan zes mensen bergen en het depot
was vol. De nieuwe huisvesting van het
archief werd jaren getraineerd door de
plannen voor de bouw van een nieuw
stadhuis, waarin ook het archief zou
worden gehuisvest. Uiteindelijk werd
het archief niet in het nieuwe stadhuis
ondergebracht, maar in het oude gebouw
van de Dienst Gemeentewerken (1976).
Voor het eerst waren alle archieven in
één gebouw samen, maar klimaatinstal
laties ontbraken en daglicht kon gewoon
in de depots toetreden.
Lokale geschiedenis
encyclopedisch karakter; het is droog,
nogal moeilijk te lezen, het lijkt een
wetenschappelijke dissertatie en het is
volstrekt niet populair. Ik zal het zelf dan
ook niet nóg een keer lezen.' Tot op de
dag van vandaag is dit boek hét
standaardwerk over Schiedam.
Weemoed
Van der Feijst was ook secretaris van de
commissie voor het Stedelijk Museum
en verschillende malen waarnemend
directeur. Met moderne kunst had hij
weinig affectie. Berucht is zijn uitspraak
over het door de directeur voor aankoop
voorgestelde werk van de kunstenaar
Johan van den Berg getiteld 'Bruin over
bruin over bruin, een abstract-expressio-
nistisch object'. Van der Feijsts com
mentaar: 'Kunnen we er niet op
tafeltennissen?'
Daarnaast was Van der Feijst ook in het
kerkelijk leven actief. In zijn hoedanig
heid van secretaris van het college van
kerkvoogden heeft hij zich bijzonder
ingezet voor de restauratie van de
Grote- of Sint-Janskerk.
Van der Feijst ging in 1987, 61 jaar oud,
met de VUT, ter gelegenheid waarvan hij
benoemd werd tot ridder in de Orde van
Oranje-Nassau.
Een man van grote innerlijke en uiter
lijke beschaving heeft deze wereld
verlaten. Daarbij past weemoed.
JefJansen I
'Een man van grote innerlijke en uiterlijke
beschaving' (foto Wim Schultz; coll. Gemeente
archief Schiedam).
Van der Feijst was een gemeentearchi
varis die zich niet zozeer bezighield met
het management of het toegankelijk
maken van archieven, ook al wordt zijn
regestenlijst van de Schiedamse charters
nog geregeld geraadpleegd. Hij besteed
de zijn tijd vooral aan de lokale
geschiedbeoefening. Hij schreef een
serie artikelen over archiefvondsten in
het mededelingenblad voor de
ambtenaren van de gemeente Schiedam,
en bladen als De Schiedamse Gemeen
schap. Het bekendst werd Van der Feijst
natuurlijk door zijn Geschiedenis van
Schiedam. Dit boek verscheen ter
gelegenheid van het zevenhonderdjarig
bestaan van de stad in 1975. Het was
het eerste en tot nu toe enige werk over
de geschiedenis van de stad tot 1795
dat volledig op historische bronnen is
gebaseerd. In de pers zei hij hierover
met het voor hem zo typerende under
statement: 'Het boek heeft een
Jef Jansen senior medewerker
Gemeentearchief Schiedam.
22 2013 nummer 2
