In acti
voor een Keuls
handschrift
Vorig jaar bezocht ik in Keulen een tentoonstelling over het in 2009 ingestorte stadsarchief. Net als
in 2009 werd ik getroffen door de ernst en omvang van de ramp. Ik ontdekte dat het mogelijk was
een archiefstuk te adopteren, zodat het gerestaureerd en gedigitaliseerd kan worden. Met mijn bureau,
Kerkelijke Archieven, heb ik nu een beschadigd laatmiddeleeuws handschrift met verhandelingen
van voornamelijk Bernardus van Clairvaux onder mijn hoede genomen. De restauratiekosten worden
geschat op 5000 euro. Ik hoop dit bedrag met hulp van mijn relaties in de archief- en kerkelijke wereld
bijeen te kunnen brengen.
Het handschrift
Het geadopteerde handschrift werd rond
1500 samengesteld. De oudste delen
ontstonden rond 1400. Het betreft werken
van Bernardus van Clairvaux, maar ook
van Willem van Saint-Thierry en Augustinus.
In het handschrift staat het eigendoms
merk van het klooster Marienbrink (van
de Zusters van het Gemene Leven) te
Coesfeld. Het handschrift is door de
instorting van het archief beschadigd
geraakt. In de houten platten zitten
breuken. De bandbekleding is vuil en op
veel plaatsen kapot. Een deel van de
bladen is verbogen. Het restauratieplan
voorziet onder andere in het reinigen van
de boekband en het boekblok, het stabi
liseren van de platten, en in het repareren
van de scheuren in de bandbekleding.
Positieve reacties
De actie slaat aan. In ruim drie maanden
heb ik meer dan 1500 euro ingezameld.
Het meeste geld kreeg ik van kloosters,
maar ook uit de archiefwereld ontving ik
donaties. Minstens zo blij als met het geld
ben ik met de positieve reacties van
organisaties als Blue Shield en BRAIN.
Steunbetuigingen ontving ik ook uit de
academische wereld. Ik noem: Frits van
Oostrom (UU), Babette Hellemans (RUG),
Patty Bange (RUN), Paul Verdeyen s.j.
(Ruusbroecgenootschap, Universiteit van
Antwerpen) en Geert Sanders (University
of Oxford). Paul Verdeyen blijkt het
handschrift goed te kennen. Hij vermeldt
het in het befaamde Corpus Christianorum.
Helpen
Wilt u ook helpen? U kunt een donatie
doen via www.kerkelijkearchieven.nl
of door een bedrag over te maken naar
rekeningnummer 6199661 t.n.v. Kerkelijke
Archieven te Engwierum. U kunt de actie
ook steunen door een reactie te plaatsen
op kerkelijkearchieven.nl (bij 'Doe mee').
Voor de hulpactie heb ik ruim een jaar
uitgetrokken. Op 31 december 2013 hoop
ik 5000 euro vergaard te hebben. Om dit
voor elkaar te krijgen, ga ik in de loop van
het jaar allerlei activiteiten ontplooien. Op
19 april 2013 ga ik met de Commissie
Buitenland van de KVAN mee naar Keulen.
10 en 11 juni 2013 bezoek ik de KVAN-
dagen in Amsterdam. Desgewenst geef ik
u die dagen graag nadere informatie over
de ramp en over de hulpactie.
Excursie
Op 19 april 2013 organiseert de
Commissie Buitenland van de KVAN
een studiedag naar het stadsarchief
van Keulen. Een unieke kans om te
leren over conservering en restauratie
in de (nood)praktijk. Vertrek is rond
09.00 uur in Arnhem; terugkomst rond
22.30 aldaar. Aanmelden kan via
bureau@kvan.nl, waarna alle details
zo snel mogelijk bekend worden
gemaakt.
Voor wie het niet (meer) weet: het
Historisches Archiv bewaarde 35 kilometer
archief. Daaronder waren 65.000
oorkonden (de oudste dateert uit 922) en
2000 handschriften. Al dat materiaal
stortte op 3 maart 2009 in een groot gat.
De ramp zou verband houden met de
aanleg van een metrolijn. Er lopen nog
rechtszaken over de kwestie. De bergings
operatie, waarbij ook hulp vanuit Neder
land werd geboden (cf. Archievenblad,
september 2009), eindigde op 8 augustus
2011. 95% van het materiaal was toen
geborgen. Daarna werd begonnen met de
ordening. De derde fase is de restauratie
en de digitalisering van de archiefstukken.
Laatmiddeleeuws handschrift met
verhandelingen van Bernardus van Clairvaux,
geadopteerd door Kerkelijke Archieven (foto
Stadt Köln, Historisches Archiv, Monika Woywod).
Ruerd de Vries I
Archieven.
I archivaris bij Kerkelijke
Treurige aanblik van het ingestorte Keulse
stadsarchief (foto AP/Reporters).
18
2013 nummer 2
