Schots-Zeeuwse
^HrRranensHmenwenkin^H
Zeeland en Schotland hebben een gemeenschappelijke geschiedenis. Archieven aan beide kanten
van de Noordzee bevatten een schat aan informatie voor Zeeuwen met Schotse wortels en Schotten
met Zeeuwse voorouders. Het zijn vaak onbekende bronnen voor economische geschiedenis,
kunstgeschiedenis en kerkhistorie. Dankzij samenwerking tussen het Zeeuws Archief (ZA) en het
Nationaal Archief van Schotland (NAS)1 zijn recent de stukken uit het archief van de Schotse kerk van
Veere via internet toegankelijk gemaakt en wordt deze bron verder ontsloten.
Schotten aan de Schelde
Vanaf de dertiende eeuw dreven
Schotse kooplieden handel met Zeeland.
Er was dit gewest veel aan gelegen om
deze handelaars voor langere tijd te
binden. De verleende privileges leidden
ertoe dat een regelmatige stroom van
Schotse schepen de Zeeuwse havens in
de Scheldedelta aandeed. De stad Veere
was het meest succesvol om de Schotten
te interesseren zich permanent binnen
plaats van de Nederlandse en Belgische
Koninklijke Marine noemen.
Jarenlang werd veel moeite gestoken om
de Schotten voor Veere te interesseren.
Dit was niet voor niets want in 1541
werd het stapelcontract getekend tussen
de heer van Veere en de vertegen
woordigers van de 'Koninklijke steden
van Schotland'. Deze overeenkomst
hield in dat de Schotse handelaars zich
in Veere zouden vestigen en zich
verplichtten met name genoemde
goederen in Veere te verhandelen en
hiervoor de nodige voorrechten kregen.
Het betrof schapenvachten, wollen en
linnen manufacturen, huiden en vellen,
zalm, boter en leer. Tot de voorrechten
behoorden dat Schotten in Veere onder
hun eigen rechtsregels mochten leven,
ze bepaalde belastingen niet hoefden te
betalen en een kerk mochten stichten.
Dit laatste duurde even want pas in
1614 beklom de eerste Schotse
predikant de kansel in Veere. Aan het
hoofd van de Schotse natie stond de
door de conventie van Koninklijke
steden van Schotland benoemde - en
door Veere betaalde - conservator van
de Schotse privileges in de Nederlanden.
De periode van welvaart heeft dankzij
de Schotten geduurd tot circa 1700.
Steeds vaker werden de condities in het
contract ontdoken. Veel Schotse
handelaren voeren met hun schip direct
door naar Rotterdam. In hun kielzog
De Schotse privileges in Veere werden in 1799 opgeheven maar de titel 'Conservator van de Schotse
privileges in de Nederlanden' bleef tot 1847 bestaan. In 1821 werd Alexander Ferrier, Brits consul in
Rotterdam, in deze functie benoemd door koning George IV (Zeeuws Archief Middelburg, bruikleen
familie Turing).
hun muren te vestigen.
Met een haven aan zee, onder de
bescherming van de machtige heren van
Borssele en van Bourgondië, kon Veere
in de vijftiende eeuw uitgroeien tot een
internationale handelsstad. Omstreeks
1450 telde de stad ruim 4000 inwoners.
Van 1488 (in 2013 is dit 525 jaar
geleden!) tot 1556 was in Veere de
Admiraliteit der Nederlanden gevestigd.
Veere mag zich daarom de geboorte-
26 2012 nummer 9
