politieke identificatie
met het verleden
Een verweesde samenleving construeert een eigen identiteit in de geschiedenis. Dat is van groot
belang voor het voortbestaan van die gemeenschap en vooral als het gaat om een inheemse
gemeenschap die ooit door veroveraars van hun wortels zijn gerukt. Om zich te herheemden moeten
ze zich een verleden heroveren dat misschien hun eigen verleden is, maar misschien ook niet.
Hoe het herheemdingsproces in zijn
werk gaat, kun je zien op de website
van de beweging.1 Je ziet hier hoe de
collectieve herinnering van de Muiscas
wordt geconstrueerd, hoe de ouderen
de tradities van de Muiscas aan de
jongeren overdragen. De eigen etnische
identiteit wordt zowel met mythologische
als historische argumenten gelegi
timeerd. Met mythologieën wordt een
ideologische onderbouwing gegeven
aan een gereconstrueerde taal en aan
hervonden spirituele praktijken. Met
romantische verhalen over heldendom
en strijd van nu en lang geleden wordt
de positie van de Muiscas gelegitimeerd
als een in de geschiedenis gewortelde
inheemse gemeenschap in een
westerse samenleving.
De identiteit en de collectieve
herinnering van de Muiscas zijn
gekoppeld aan hun territorium, zoals dat
in Spaanse kronieken wordt beschreven.
Dit territorium bepaalt voor de leden
van de gemeenschap hun rituelen, hun
begrip van tijd en ruimte en de band
met het leefgebied van hun
voorvaderen. De belangrijke
archeologische constructies en rituele
sites die in dit territorium zijn gevonden,
heeft de gemeenschap zich toegeëigend
als vroege overblijfselen van hun eigen
cultuur. De overgebleven artefacten
gebruikt ze nu voor religieuze doeleinden,
om van haar wereld een nauw met de
materiële wereld verbonden spirituele
wereld te maken.
In Spaanse kronieken vanaf de zestiende
eeuw worden de Muiscas beschreven als
een grote beschaving waar je veel van
kunt leren. Ze wekken de indruk dat de
Muiscas in die tijd als volk nog
bestonden. Historici die een kwart eeuw
geleden uiteenlopende vondsten in
archeologische sites en de Spaanse
kronieken met elkaar in verband zijn
gaan brengen, hebben hieruit een
continuïteit geconstrueerd tussen de
Muiscas van de archeologische sites, de
Muiscas van de Spaanse kronieken en
de huidige Indiaanse bevolking van het
gebied. Deze heruitvinding van de
geschiedenis op basis van een op zich
uitdagende methodologie heeft de
toe-eigening door die bevolking van de
archeologische sites in haar leefgebied
een historische legitimering gegeven.
Recentelijk is echter gebleken dat voor
die claim geen enkel bewijs te vinden is.
Archeologen hebben nooit sporen van
de Muiscas uit de tijd van de Spaanse
overheersing gevonden. De
archeologische sites die zijn gevonden
dateren uit de periode tussen de vijfde
eeuw voor en de tiende eeuw na
Christus; de Muiscas en hun rituelen en
tradities moeten al vóór de Spaanse
invasie zijn verdwenen. De Muiscas die
vóór de elfde eeuw in het Andesgebied
hebben geleefd, hebben niets te maken
met de Columbiaanse Indianen-
gemeenschap op dezelfde plaats die
zich tegenwoordig de Muiscas noemt.
Het staat elke gemeenschap vrij zich
een deel van het verleden toe te
eigenen en haar identiteit te zoeken in
Theo Thomassen I
r
In Colombia, in de regio van de Andes,
woont een gemeenschap die zich de
Muiscas noemt. Deze van oorsprong
Indiaanse gemeenschap bestaat
voornamelijk uit stadsbewoners die van
het platteland afkomstig zijn. Ze hebben
zich georganiseerd als een sterke
etnische beweging, die een einde wil
maken aan de ontwortelde situatie
waarin de Muiscas sinds het begin van
de Spaanse overheersing hebben
verkeerd. Op hun website laten ze zien
hoe ze door permanente herheemdings-
processen (procesos de reetnización)
onder elkaar de integratie bevorderen
en het bewustzijn versterken dat ze een
inheems volk zijn. Erkenning als
inheems volk door de overheid is hun
externe doelstelling.
Herheemdingsritueel van de nieuwe Mui'scas
in het Andesgebied in Colombia
(foto http://muiscas.org).
nummer 6 2012 29
