Acquisitie migrantenerfgoed:
ff n
Ongeveer tien jaar geleden werd de noodklok geluid over het achterblijvende aandeel van
migrantenerfgoed in onze museale en archiefinstellingen. Veel instellingen namen zich voor de
achterstand in te halen. We zijn nu aangeland in 2012, een mooi moment om terug te blikken.
In hoeverre is bijvoorbeeld mijn instelling, het Stadsarchief Amsterdam (SAA), erin geslaagd haar
doelstellingen te realiseren?
- maar 9 procent van de instellingen
bleek een actief beleid te voeren om
migranten als publieksgroep te
bereiken;
- zo'n 21 procent van de responderende
archiefinstellingen beheerde
dergelijke collecties;
- slechts 16 procent gaf aan dat
allochtone organisaties deel
uitmaakten van het relatienetwerk
van de archiefdienst;
- meer dan 70 procent van de
instellingen beschikte niet over
voldoende expertise om een actief
beleid te ontwikkelen.
Cijfers die voor zich spraken en vroegen
om actie. Bij genoemde conferentie
wezen diverse sprekers op de noodzaak
om ervoor te zorgen dat cultureel
ft' PIT '71
193S 1337
Archiefgesprekken
Het SAA wees op de mogelijkheden van
zogeheten archiefgesprekken.
Bijeenkomsten voor nieuwkomers in het
SAA waarbij zij kennis konden maken
met het archief en zelf konden
ondervinden welke rol het archief speelt
in de Amsterdamse samenleving.
In 2000 maakten migranten bijna 40
procent uit van de Amsterdamse
bevolking, die 170 verschillende
nationaliteiten telde. Iedere nationaliteit
kende ook weer elk een veelvoud aan
eigen specifieke organisaties. Vanuit
deze verscheidenheid wisten we circa
40 deelnemers te interesseren voor
archiefgesprekken. De respons op de
mailings aan migranten en hun
organisaties bleek slecht.
al
In oktober 2001 organiseerde DIVA, de
toenmalige Vereniging voor de
Documentaire Informatievoorziening en
het Archiefwezen, in samenwerking met
het Centrum voor de Geschiedenis van
Migranten de conferentie 'Archieven en
het erfgoed van migranten'. Meer dan
honderd archivarissen, migratiehistorici
en vertegenwoordigers van migranten
organisaties luisterden naar bijdragen
van vak- en beroepsgenoten. Een
enquête was verstuurd om een beeld te
krijgen van de activiteiten van
archiefinstellingen rondom het thema
'nieuwe Nederlanders'. Slechts de helft
van het aantal verzonden formulieren
kwam ingevuld terug. De resultaten:
erfgoed ook van en voor migranten is.
De verwachting was dat de
belangstelling voor de eigen
geschiedenis zou toenemen en dat te
verwachten viel dat deze algemene
belangstelling voor geschiedenis en
eigen cultuur die van autochtone
Nederlanders snel zou evenaren en zelfs
zou voorbijgaan. Alle inwoners van
Nederland werden geacht het recht te
hebben op toegang tot het cultureel
erfgoed.
De onbekendheid en zelfs negatieve
klank die archieven in de oren van veel
migranten hadden, vormde een extra
barrière. Archieven zijn niet zelden
synoniem met onderdrukking en
vervolging door de overheid in het land
van herkomst. Openbaarheid van
archieven is een verworvenheid die
slechts voor een beperkt aantal landen
gold en nog steeds geldt. Vertrouwen
opbouwen bij het creëren van een
relatienetwerk van individuele
migranten en hun organisaties, was dan
ook essentieel. Gebruik maken van de
plaatselijke ervaringen en op basis
daarvan komen tot een landelijke
inventarisatie, zou kunnen helpen bij
een professionele aanpak van acquisitie,
beheer en presentatie van
migrantenerfgoed.
Operagroep Yim Kwam Fong, (coll. Mary van
der Made).
nummer 4 2012
23
