r
Digital humanities
Het belang van waardering
Naarmate de informatie
huishouding in omvang
en complexiteit toeneemt,
neemt ook het belang toe
van expliciete waardering
in alle archivistische
processen.
Noten
niet alleen de archiefbeschrijvingen zelf,
maar ook beschrijvingselementen uit
bovenliggende niveaus te presenteren.
De dissertatie van Zhang is vorig jaar
door Ivo Zandhuis in het Archievenblad
besproken.7
Sinds 2011 is digitale toegankelijkheid
het centrale thema in het onderzoek,
niet alleen binnen Archief- en
Informatiewetenschap maar binnen de
hele Faculteit der Geestesweten
schappen. Digital humanities werd vorig
jaar door de faculteit tot een van haar
onderzoeksspeerpunten gepromoveerd.
Dit speerpunt moet een sterke oriëntatie
krijgen op de buitenwereld: bij projecten
die binnen dit kader worden uitgevoerd
moeten externe partners betrokken zijn.
Binnen de drie speerpunten zijn drie
zwaartepunten gedefinieerd, waarvan
'cultureel erfgoed en digitale ontsluiting'
er één is. De komende vijf jaar
investeert de faculteit in dit zwaartepunt
vier miljoen euro. Daarvan worden
vooral onderzoekers betaald, onder wie
een onderzoeksleider, drie postdocs,
twee promovendi, één universitair
hoofddocent en een profilerings
hoogleraar. Het onderzoek dat onder dit
speerpunt valt zal worden gericht op de
mogelijkheden die erfgoed mensen
biedt om zich met een gemeen
schappelijk verleden te identificeren.
Digitale ontsluiting van erfgoed is in dat
proces een essentiële schakel, omdat
die identificatie vooral via het internet
plaatsvindt. In het onderzoeks
programma staan drie vragen centraal:
- wat is de relatie tussen
contemporaine percepties van
materieel cultureel erfgoed en
veranderende opvattingen over
conservering en restauratie?;
- wat is de functie van cultureel erfgoed
in het dynamische proces van
identificatie met de stedelijke en
(supra)nationale omgeving?;
- hoe kunnen we de wetenschappelijke
kennis over deze processen via
digitale technieken vergroten en op
interactieve wijze ontsluiten?.
Het programma moet nieuwe inzichten
opleveren in de historische en contem
poraine functie van erfgoed en in
daarmee verbonden culturele processen,
en een belangrijke inhoudelijke impuls
geven aan innovatieve, digitale
methoden van ontsluiting en
presentatie.8
Onlangs zijn erfgoedinstellingen die
mee willen werken aan het onderzoek
via de website van DEN en de
Informatieprofessional opgeroepen
zich aan te melden.9 Trilce Navarrete,
contactpersoon en collega van Culturele
Informatiewetenschap, is overstroomd
met aanmeldingen, ook van archief
instellingen. Zij organiseert seminars
waar onderzoekers en externe
belangstellenden over projecten kunnen
brainstormen en zal op 25 oktober
aanstaande, speciaal voor het
archiefveld, een seminar organiseren.
Begin maart heeft de commissie die het
Platform moest adviseren over
gezamenlijke onderzoeksprioriteiten aan
haar opdrachtgevers voorgesteld om
waardering van archieven tot het
centrale thema van de onderzoeks
agenda voor de komende jaren te
maken. Naarmate de informatiehuis
houding in omvang en complexiteit
toeneemt, neemt ook het belang toe
van expliciete waardering in alle
archivistische processen. Waardering is
de enige manier om in een groeiende
informatiestroom betekenisvolle
informatie te kunnen vinden en te
kunnen gebruiken. Volgens de
commissie vullen de samenwerkende
instellingen elkaar in de verschillende
invalshoeken die zij voor onderwijs en
onderzoek kiezen, wat de waardering
van archief betreft, goed aan. Het
Platform heeft dit voorstel overgenomen
en de commissie gevraagd het verder
uit te werken, en daarbij - met het oog
op het onderzoeksspeerpunt van de
UvA - de relatie tussen waardering en
digitale toegankelijkheid te leggen.
Zoals de commissie zelf ook consta
teerde, zijn vrijwel alle belangrijke
archivistische vraagstukken ook
waarderingsvraagstukken, dus niet
alleen selectie en acquisitie, openbaar
heid, restauratie en conservering, maar
ook de mate en vorm van toegankelijk
heid.
Waardering is een belangrijk proces voor
archivarissen die archieven digitaal
ontsluiten, maar ook voor degenen die
archieven als historische bron gebruiken.
Onderzoek naar digitale toegankelijkheid
zal zich ook moeten bezighouden met
de manier waarop gebruikers informatie
waarderen die hun op archiefwebsites
wordt aangeboden en op hulpmiddelen
die archivarissen moeten ontwikkelen
om hen daarbij te ondersteunen.
Suggesties van archiefinstellingen voor
mogelijke onderzoeksprojecten op dit
gebied of voor vormen van
samenwerking bij het uitvoeren van
dergelijke projecten, worden met
belangstelling tegemoet gezien.
1 Sandy Marijnissen,
'"Bibliothecarissen en archivarissen
moeten digitale specialisten worden."
Ewoud Sanders biedt Eerste Hulp bij
e-onderzoek' in: NAB 116 (2012) 2,
19-22.
2 Het gaat hierbij niet alleen om
multinationals. Veel Nederlandse
archiefinstellingen hebben de
toegankelijkheid van hun archieven
deels in handen gelegd van De Ree
(Archieven.nl).
3 Sandy Marijnissen,
'"Bibliothecarissen en archivarissen
moeten digitale specialisten worden."
Ewoud Sanders biedt Eerste Hulp bij
e-onderzoek'.
4 Vooral in de VS en Canada, maar
ook in Nederland: Henrieke Wubs en
Frank Huysmans, Snuffelen graven.
Over doelgroepen van digitaal
toegankelijke archieven, Den Haag, SCP,
2006.
5 Marijn Koolen, The Meaning of
Structure: the Value of Link Evidence for
Information Retrieval, Amsterdam,
2011.
6 Junte Zhang, System Evaluation of
Archival Description and Access,
Amsterdam, 2011.
7 NAB 115 (2011) nr. 9, 31.
8 Voorstel Onderzoekszwaartepunt
2011 Faculteit der Geestesweten
schappen
9 www.informatieprofessional.nl/
nieuws/9070.html.
Theo Thomassen hoogleraar
Archiefwetenschap aan de Faculteit der
Geesteswetenschappen van de
Universiteit van Amsterdam (UvA).
22 2012 nummer 4
