De Universele Verklaring over
Archieven: slecht gelezen,
slecht gelezen
slecht begrepen
r
De erkenning door de UNESCO in 2011 van de Universele Verklaring over Archieven was voor de
International Council on Archives (ICA) reden om, met twintig vertalingen, groots naar buiten te treden.
Lezers van het Archievenblad kregen met het decembernummer de Nederlandse vertaling in hun
brievenbus. Maar hoe is deze, binnen en buiten het veld, ontvangen?
De eerste Verklaring
Aandacht in de (interna
tionale) pers was er niet.
Universele Verklaring
UNESCO erkenning
Boy Gerrits I
Tot nu toe is de Verklaring één van de
belangrijkste doelstellingen van de ICA -
namelijk het vergroten van het bewustzijn
bij het grote publiek van de betekenis van
archieven - volledig voorbijgeschoten.
Aandacht in de (internationale) pers was
er niet. Binnen de beroepsgroep zelf bleef
het ook stil. Uit de schaarse persberichten
van actoren in het veld blijkt dat iedereen
aan de Verklaring zijn eigen uitleg geeft.
Toen in 2006 bij een groep regionale
archivarissen van de L'Association des
archivistes du Québec (AAQ) uit Canada de
behoefte bleek te bestaan om het belang
van archieven onder het grote publiek te
benadrukken, kwam men met een korte
verklaring1 waarin dit werd toegelicht.
Uit de preambule2 van de Déclaration
québécoise sur les archives:
They [archives3] play an essential role
in the development of society. Archives
are a unique, precious and irreplaceable
heritage transmitted from generation to
generation, contributing to transparent
administration, the formation of our
collective identity, and the growth of
knowledge. "4
Wat opvalt aan deze filosofisch getinte
inleiding, is het gebezigde taalgebruik;
de werkwoorden zijn voornamelijk van
aanvullende of complementaire aard.
Bijdragen aan, ondersteunen van, dienen.
Het zorgvuldig gekozen woordgebruik
getuigt van een bescheiden opzet.
Inhoudelijk behelst deze passage een
combinatie van functies die archieven
kunnen vervullen: archieven dragen bij
aan een transparante bureaucratie, de
vorming van collectief geheugen en aan
de groei van kennis.
De Déclaration werd vervolgens veelvuldig
ondertekend door de Quebecaanse archi
varissen en in 2010 besloot de Section of
Professional Associations (SPA) van de ICA
de tekst uit de originele verklaring geschikt
te maken voor een universeel publiek.5
Nuanceringen werden veelvuldig aan
gebracht en de bescheiden woordkeuze
uit Québec veranderde in steviger taal,
getuige de volgende passage uit de
preambule van de Universal Declaration
on Archives: "Archives are managed from
creation to preserve their value. "6 en:
"Open access to archives enriches our
knowledge of human society, promotes
democracy, protects citizens' rights and
enhances the quality of life." De werk
woorden zijn niet meer complementair of
aanvullend maar zelfstandig handelend:
archieven worden gemanaged en vrije
toegang tot archieven beschermt burger
rechten en bevordert de levenskwaliteit.
De nieuwe verklaring is meer alles
omvattend en is daarmee bijna twee keer
langer8 dan de originele versie uit Canada.
Uit het persbericht van de ICA, uitgegeven
in 2010 na adaptatie van de Universal
Declaration on Archives door de Annual
General Meeting in Oslo, blijkt het ook
een marketinginstrument te zijn:
the unique characteristics of
archives and the management
requirements to provide ongoing access
for as long as the records are needed.
It has been conceived as a basis for
advocacy and promotion to support
archives and the profession, and
addresses a wide public. "9
Hiermee bevestigt de ICA dat het bereiken
van een groot publiek een belangrijke
doelstelling van de Universele Verklaring
over Archieven is.
Dit wordt nog eens met kracht bijgezet
door de erkenning van het document
door de UNESCO in 2011. In het Reference
Document noemt de ICA de erkenning:
nummer 1 2012 19
