Uitgelezen kans
De komende eeuwherdenking van de
Eerste Wereldoorlog in 2014 biedt een
uitgelezen kans deze ingrijpende
periode uit de nationale geschiedenis
voor het voetlicht van een groter publiek
te brengen. De deelnemers in de
Stichting 100 jaar Nederland en de
Eerste Wereldoorlog zijn publicisten,
historici, archivarissen, hoogleraren en
andere geïnteresseerden. Het
Nederlands Instituut voor
Oorlogsdocumentatie (NIOD)
ondersteunt het initiatief van de
Stichting. Met het doel van de Stichting
voor ogen, willen de betrokkenen een
facilitaire en coördinerende rol spelen
waarbij ook over de grenzen heen
gekeken wordt. Er zijn inmiddels
contacten gelegd met gelijkgestemden
in Groot-Brittannië, Duitsland en
nummer 9 2011 25
m
Belgische vluchtelingen op het Damrak in de Eerste Wereldoorlog (foto H.J. Witters; coll. Stadsarchief Amsterdam).
Nederlandse gemobiliseerde militairen
aan de grens met België.
In deze lokale en provinciale
overheidsarchieven, maar ook in
bijvoorbeeld het Nationaal Archief, ligt
nog veel materiaal te wachten op verder
onderzoek. We kunnen hierbij denken
aan problematiek van de openbare orde
in de archieven van B&W en de politie.
Bijvoorbeeld waar het gaat om de
mobilisatie, de opvang van buitenlandse
militairen, voedselschaarste en onrust
onder de gemobiliseerde militairen en
matrozen. Ook interessant zijn de
gecombineerde pogingen van de lokale
overheid, kerken en burgerij om de door
werkloosheid en armoede getroffen
inwoners te ondersteunen. De opvang
van grote aantallen gevluchte Belgen
vormde in die dagen een zware
belasting voor de plaatselijke besturen en
organisaties. Diverse burgerinitiatieven
werden genomen om de nabij gelegerde
dienstplichtigen, landweermannen en
landstormers te betrekken bij
verschillende ontspanningsactiviteiten.
Nederland kreeg niet alleen te maken
met gevluchte Belgen, maar ook met
gedeserteerde Duitsers en met radicale
politieke activisten, die met de
revolutionaire ontwikkelingen in Rusland
en Duitsland aan het slot van de oorlog
door de overheid als een gevaar werden
beschouwd. Voor een bestudering van
de vreemdelingenproblematiek vormen
de archieven van het bevolkingsregister,
maar ook die van politie en justitie,
belangrijke informatiebronnen.
natuurlijk in Vlaanderen. Het Rijksarchief
in België publiceerde onlangs een
Archievenoverzicht betreffende de
Eerste Wereldoorlog. Ook op andere
vlakken kunnen de elders genomen
stappen ons inspireren.
Wilt u op de hoogte worden gehouden
van onze komende activiteiten, of heeft
u informatie over belangwekkende
bronnen en nieuwe ontsloten archieven,
neem dan gerust contact met ons op.
Ron Blom Stadsarchief Amsterdam,
namens de Stichting 100 jaar Nederland
en de Eerste Wereldoorlog,
rblom@stadsarchief.amsterdam.nl.
Henk van der Linden bestuurslid
Stichting Studiecentrum Eerste
Wereldoorlog, h.van.der.linden@tip.nl.
