Sporen van de Eerste
Wereldoorlog
De Eerste Wereldoorlog van 1914-1918 leek lange tijd aan Nederland voorbij te zijn gegaan.
Ons land nam, ingeklemd tussen de grootmachten, een bijzondere positie in. Om verschillende
redenen raakte het neutrale Nederland niet betrokken bij het gewapende conflict. Toch heeft de
'Grote Oorlog' wel degelijk sporen achtergelaten in de historische collecties van de verschillende
archiefinstellingen.
Eerste overzicht
Ron Blom en Henk van der Linden I
De archieven worden minder vaak
geraadpleegd dan de bronnen voor dat
andere grote conflict, de Tweede
Wereldoorlog. Maar de Eerste Wereld
oorlog heeft zeker ook belangrijke
historische effecten gehad. Te denken
valt aan de introductie van het algemeen
kiesrecht. Aanvankelijk alleen voor
mannen, maar weldra ook voor vrouwen.
De eerste contouren van door de
overheid georganiseerde vormen van
sociale ondersteuning werden toen
zichtbaar. Diezelfde overheid speelde
een belangrijke rol in het economisch
leven en bij de pogingen om de
neutraliteit te bewaren. De mobilisatie
had dan ook grote gevolgen voor zowel
de lokale gemeenschappen als de natie
in het algemeen. Reden voor de onlangs
opgerichte 'Stichting 100 jaar Nederland
en de Eerste Wereldoorlog' om, met het
komende jubileumjaar van 2014 in zicht,
aandacht te vragen voor de reeds
beschikbare bronnen en zo mogelijk ook
weer nieuwe aan te boren.
Zo is er met betrekking tot de provincie
Brabant al een eerste overzicht gemaakt
van beschikbare artikelen en publicaties.
Brandcardoefening tijdens de mobilisatie van 1914 (foto Gemeentearchief Ede, nr. GA19949).
Deze zijn afkomstig van lokale
heemkundetijdschriften, waarvoor niet
zelden geput is uit materiaal dat door de
plaatselijke of regionale archiefinstellingen
wordt beheerd. Het betreft bijvoorbeeld
mobilisatiedagboeken, plakboeken, de rol
van het gemeentebestuur bij de
steunverlening, de opvang van Belgische
vluchtelingen, mandenmakerijen die
voor de Engelsen werkten, groente
drogerijen die aan het Nederlandse
leger leverden en de inkwartiering van
24 2011 nummer 9
