Het nieuwe toezicht
Kanttekeningen bij het nieuwe
stelsel
Wat verandert er in de praktijk?
staan.12 Naar aanleiding van deze brief
zijn bij de behandeling van het
wetsvoorstel Generiek Toezicht
Kamervragen gesteld door het CDA.
Minister Donner heeft daarop
geantwoord dat de KPI's die de VNG
heeft rondgestuurd, zullen zorgen voor
de noodzakelijke versterking van het
horizontale toezicht.13
Als provinciale inspecteurs kunnen wij
de wenselijkheid onderschrijven van de
versterking van het horizontale toezicht
op alle terreinen, ook dat van de
Archiefwet. Dit sluit goed aan bij zowel
de dualisering van de gemeente- en
provinciebesturen als bij de verplichting
uit de Archiefregeling een
kwaliteitssysteem in te voeren op het
terrein van de Archiefwet. Echter, wij
zijn het niet met de minister eens dat
het opstellen van de KPI's hiervoor
voldoende is. De KPI's vormen slechts
een hulpmiddel dat zonder voldoende
professionele invulling van de
horizontale toezichtstaak zinloos is.
Een ander probleem bij het vervallen
van de goedkeuring bewaarplaatsen en
machtiging vervanging vóóraf, is dat bij
Provincie
GS
Gemeente
fl&W
Horizontale verantwoording
Horizontale controle
Gemeente
raad
Nieuwe structuur voor toezicht (bron: Provincie Noord-Brabant).
overstijgend zal worden dan tot nu toe
het geval was - en op de versterking
van het horizontale toezicht binnen
gemeenten en waterschappen.
Daarnaast zal er ook ruimte zijn voor
provinciale voorlichting en overleg
specifiek gericht op de Archiefwet. Dit is
de eerste sector waar al KPI's voor
beschikbaar zijn. Te denken valt dus aan
'oefenen' met de KPI's en met de
informatievoorziening aan de raden en
toezichthouders op dit terrein. Daarnaast
zal kennisoverdracht vanuit de provincie
naar de gemeenten en waterschappen
nodig zijn. Zoals bij alle decentralisatie
bewegingen, is ook hierbij ruimte voor
diversiteit per provincie. De wijze van
informatie verzamelen kan bijvoorbeeld
per provincie of regio verschillen,
afhankelijk van het al of niet aanwezig
zijn van effectief horizontaal toezicht.
Zowel KVAN en BRAIN als het LOPAI
plaatsen kanttekeningen bij het nieuwe
toezichtstelsel. KVAN en BRAIN hebben
in een brief aan de voorzitter van de
Tweede Kamer aangegeven dat het
fundament van het stevige horizontale
toezicht waarop het nieuwe stelsel is
gebaseerd, op het terrein van de
archiefzorg ontbreekt, en dat daardoor
het dak van het nieuwe gebouw al lekt
voordat het is opgeleverd. Volgens beide
verenigingen is het noodzakelijk
gemeenten en waterschappen minstens
te verplichten tot het aanstellen van een
archivaris, wil het nieuwe stelsel gaan
werken. Ook maken zij zich zorgen over
het verdwijnen van de professionele
provinciale archiefinspecteur uit de wet
door de voorgestelde volgende wijziging
van de Archiefwet, in verband met de
decentralisatie van de archiefzorg naar
de provincies. Hiermee komt ook de
professionele invulling van het
interbestuurlijk toezicht onder druk te
Nu
Onderscheid tussen toezicht op zorg
(personeel, middelen, regelgeving,
ruimten) en toezicht op beheer (overige
uitvoering wet).
Nadruk op zorgaspecten door provincie
en veel aandacht voor kwaliteitsborging.
Voorbeeld: is er voldoende personeel/
zijn er voldoende middelen?
Gezamenlijke inspecties, provinciale-
gemeentelijke inspectie in sommige
provincies.
Goedkeuring vooraf van plannen voor
archiefbewaarplaatsen en vervanging.
Straks
Horizontaal toezicht en interbestuurlijk
toezicht, beide gericht op alle aspecten
uitvoering wet, dus zorg én beheer.
Interbestuurlijk toezicht kan sancties
toepassen en ziet ook toe op historisch
archief.
Nadruk op resultaten door provincie, het
al of niet voldoen aan de wet- en
regelgeving is criterium.
Kwaliteitsborging wordt aan horizontale
mechanismen overgelaten.
Voorbeeld: voldoende personeel/
middelen zijn geen wettelijke eisen.
Horizontale inspecties, interne
kwaliteitszorg. Provincie treedt
afzonderlijk op: verzamelt info, gebruikt
de ladder en houdt 'reality checks'.
Beoordeling achteraf.
nummer 9 2011
17
