Op safari in je eigen familie
Hoog in de lucht, zittend op een vliegtuigstoel, toverde ik tijdens
een gesprekje met een onbekende medepassagier mijn familie
weer eens uit m'n mouw. Waarover we babbelden weet ik niet
meer. De man naast mij had in Zuid-Afrika een marathon gelopen
en was op de terugweg naar Nederland. Al gauw bleek dat hij
mijn broer kende! Ze hadden allebei in Ouagadougou gewoond.
De wereld is klein.
Mijn vader werkte veel in het buitenland
en zijn kinderen zijn dat ook gaan doen.
Ook in Nederland ontmoet ik mensen die
mijn zussen kennen. We hebben net als
dieren wandelgangen of cirkels waarin
we ons begeven. Het zijn natuurlijke
netwerken. Je kunt het zelfs zien als een
levend organisme. De kans dat je elkaar
daarin tegenkomt is groot.
Clans
Wie in Afrika de schoonheid van de natuur
ervaart, kan zich verbazen over de 'straten'
die de dieren aan het landschap geven,
en over de onderliggende structuren en
verhoudingen waarin zij leven. Ze halen
hun voedsel allemaal bij verschillende
'winkels', waardoor ze elkaar niet voor de
voeten hoeven te lopen. De natuur heeft
haar eigen logistieke reglement. Er zijn
hooggrazers, laagvliegers, graseters,
omnivoren, waterdieren, viervoeters
en onnoemlijk veel andere schepsels,
waaronder de mens.
Bij de Shona in Zimbabwe worden
mensen in verschillende clans geboren, ze
onderscheiden zich van elkaar door de
hommage aan een specifiek dier. Het
vlees van je eigen totemdier mag je niet
eten of verwerken. Zo hebben de totems
Verwantschap
Zoals de Heijnen Maagschap van belang is
geweest voor de geschiedenis van de stad
Amsterdam, zo hebben mijn voormoeders
en spillemagen betekenis voor mijn
persoonlijke leefwereld. Ze geven me het
gevoel een onderdeel te zijn van een
groter geheel. Het hebben van een
grootfamilie is prettig, het maakt de eigen
ik minder belangrijk waardoor je mak
kelijker begrip en respect voor anderen
kunt opbrengen. Gegevens over mijn
voormoeders liggen begraven in de
archieven, maar hun nakomelingen leven
nog. De taak is nu aan mij om op safari te
gaan; ik zoek mijn verwanten in de urban
jungle van Zuid-Holland.
Er wordt wel eens gezegd dat als je maar
goed doorvraagt, je altijd wel op een
gemeenschappelijke kennis uit kunt
komen. Het is een vermakelijk gezel
schapsspel en ook een serieuze studie
waard.
"MM-
Illustratie: Nisha Alberti.
van zebra, giraf, leeuw, aap, olifant en
visarend allen een eigen oerouder.
Trouwen doe je daarom met iemand van
een andere groep.
Het ingenieuze systeem van (on-)
gestructureerde groepen is in iedere
cultuur verschillend maar het functioneert.
Je wordt geboren in de biotoop van je
familie, vervolgens breidt je territorium
zich uit en ga je je ook op andere
terreinen begeven. Je komt in allerlei
verbanden terecht waar je je wel of niet in
thuis gaat voelen. Het wij-gevoel moet je
ook een beetje van huis uit hebben
meegekregen. Wij gaan naar het voet
ballen, kerk of moskee, wij zingen, wij zijn
belangrijk, wij doen veel samen.
Niet alle verbanden zijn zichtbaar, soms is
een groep niet herkenbaar. Als ik op het
perron bij de trein sta te wachten en
zoveel mensen voorbij zie komen, denk ik
weleens aan mijn onbekende bloed
verwanten. De nakomelingen van mijn
overgrootmoeders lopen wellicht ook op
het station, misschien wonen ze wel bij
mij in de straat. Ondanks dat ik ze niet
"I believe that your grandmother is you and
your kids and all the generations
just like a plant
if a plant produces good rich tasty fruits
when the seeds germinate
they will produce the same good fruit and after
this is just a simple cycle, which is one.
Mamba Mutasa (beeldhouwer uit Zimbabwe).
ken, ervaar ik toch een sterke band.
Een paar jaar geleden heeft Bas Dudok
van Heel alle nakomelingen, in mannelijke
en vrouwelijke lijn, van de Amsterdamse
burgemeester Claes Heijn Claesznszn
(1462-1524) beschreven in een tweedelig
boekwerk: Van Amsterdamse Burgers tot
Europese Aristocraten. Met deze studie
kon hij aantonen dat de rijke families door
de eeuwen heen hun macht hebben
behouden. De ondertiteling van het boek
- De Heijnen Maagschap 1400-1800 - laat
zien waar alles om draait. Verwantschap,
in dit geval om bloedverwantschap of
zoals je dat met een mooi ouderwets
woord kunt aangeven: maagschap.
Carla van Beers www.familiearchieven.nl.
nummer 8 2011 19
