Veroordeeld tot levenslang
Veroordeeld tot levenslang ofrealia in archieven" luidt de titel
van mijn afstudeeropdracht. Het artikel van Ineke van den Broek
over realia in archieven maakte mij nieuwsgierig. Wat zijn realia, hoe
toegankelijk zijn realia en horen zij wel thuis in de archieven? Van de
vijf definities voor realia vind ik memorabilia de meest toepasselijke
Het object dat de archiefvormer herinnert aan een bepaalde periode
uit zijn leven
Missie
Mijn missie in deze is om een bijdrage
te leveren aan het toegankelijk maken van
realia in archieven. Documenten en
objecten moeten, naast de klassieke wijze,
ook op een museale wijze beschreven
worden. Verheugend zijn de
ontwikkelingen van nieuwe toegangs
systemen zoals de POP-gids (Personen Op
Papier). Hier vormde niet de institutionele
geschiedenis van de archiefvormer het
uitgangspunt, maar stond de vraag van
de onderzoeker centraal. De onderzoeker
zal namelijk niet snel op het trefwoord
'realia' zoeken, maar meer op naam,
Ongekende mogelijkheden
Hennie van den Burg-van Boeijen
A I-
Handgeschilderd wapen uit de collectie van
Heyst.
Als rode draad in het onderzoek koos ik uit
mijn eigen collectie de albasten beelden
'Vrouwenfiguren'. Vanuit de museologische
kant bespreekt het onderzoeksrapport
uitvoerig het object als betekenisgever,
de samenhang met de omgeving waarin
het heeft gefunctioneerd en de relatie met
andere objecten die van belang zijn om het
object te begrijpen en te definiëren. Hierbij
stelde ik mij steeds de vraag wat er
met mijn beelden gebeurt als
deze in een archiefdepot
verdwijnen? Zijn deze
beelden van albast nog
terug te vinden door de
onderzoeker en krijgt hij de
mogelijkheid om te ervaren
hoe 'glad gepolijst' aanvoelt?
Medaiiie uit de coiiectie van Heyst
(foto's Streekarchivariaat Zuidoost Utrecht).
plaats, datum, historische gebeurtenis
of objectnaam. Mijn favoriet is de
AquaBrowserLibrary, die een zeer brede
zoekmethode mogelijk maakt. Dit stelt
eisen aan de manier waarop het object
beschreven wordt. De beschrijving moet
ook corresponderen met de metadata van
andere culturele instellingen, anders is het
object alsnog niet terug te vinden.
Voor mijn onderzoek bezocht
ik de Regionaal Historische Centra
(RHC) in Breukelen, Wijk bij
Duurstede en Woerden. In
alle drie
de centra trof ik realia aan.
De objecten uit de collectie
Van Heyst te Wijk bij
Duurstede zorgden voor de
grootste verrassing. Bij het
binnenrijden van de kar met objecten werd
ik onmiddellijk omringd door de andere
studiezaalbezoekers, die met grote
verbazing constateerden dat een archief
ook objecten bewaart! Teveel om op te
noemen: een porseleinen kopje, een
handgeschilderd familiewapen en een
verroeste ijzeren bal met een gat erin,
die mij deed denken aan een sierknop van
een hek.
Bij het verwerven van bijzondere
particuliere archieven staan archieven voor
de keuze wat te doen met objecten die
deel uitmaken van de collecties die zo
zorgvuldig zijn samengesteld door
de archiefvormers. Petje af voor de
archivaris die dezelfde zorgen heeft als
de conservator als het gaat om conser
vering, behoud en beheer, en het gebrek
aan ruimte in de depots. De door mij
bezochte RHC's beschikken veelal nog niet
over expositieruimten maar hebben wel
mogelijkheden tot samenwerking met
streekmusea. Zo kunnen ze gebruik maken
van de museale expertise op het gebied
van tentoonstellen, collectiebeheer,
educatie en publieksbereik. Het object als
onderdeel van een papieren collectie is
belangrijk bij de reconstructie van het
verleden en hoort daarom thuis in een
archief. Zeker nu archieven niet langer
bewaarplaatsen zijn maar historische
werkplaatsen in wording, biedt dat
ongekende mogelijkheden voor vogels van
diverse pluimage die eigen baas willen zijn
over de gevoelens die het werken met een
bijzondere collectie teweegbrengt. Het
vertalen van het schrift naar het beeld is
waar een archief aan kan bijdragen, door
op een eenvoudige manier een collectie
met bijhorende objecten te presenteren.
In deze tijd van digitalisering moet het
mogelijk blijven om oude documenten en
objecten in handen te houden. Daar zijn
realia bij gebaat, het verval houd je toch
niet buiten de deur. Liever dat dan een
veroordeling tot levenslang!
Hennie van den Burg-van Boeijen
behaalde de bachelor Cultureel Erfgoed aan
de Reinwardt Academie in juni 2010;
tegenwoordig werkzaam als bedrijven-
adviseur bij de Gemeente IJsselstein
(burgjhjs@zonnet.nl).
28
2011 nummer 4
