Geschiedenis van Roermond
verder toegankelijk gemaakt
T
*3ttï S-A -
Roermond is een stad met een imponerende geschiedenis. In oorkonden uit 1224 wordt Roermond
reeds "oppidum" genoemd. Het is niet met zekerheid vast te stellen wanneer deze plaats stadsrechten
heeft gekregen, maar wel kan worden gesteld dat Roermond één van de oudste steden van ons land
is. Bovendien was Roermond vanaf circa 1350 de hoofdstad van één van de vier kwartieren van het
toenmalige hertogdom Gelre: het kwartier Roermond, ook genoemd "Overkwartier".
Stammoeder Oranje-Nassau
Een andere geslachtsnaamwijziging is
van Wassenberg in het veel bekendere
geslacht Gelre, afgeleid van de (nu)
Duitse plaats Geldern. Het geslacht Gelre
was in de 12e, 13e en 14e eeuw van
grote betekenis. Mechtildis van Gelre
bijvoorbeeld, dochter van graaf Otto I,
huwde begin 13e eeuw met graaf
Hendrik II van Nassau en werd aldus
stammoeder van het huidige geslacht
Oranje-Nassau. Haar broer, graaf Gerard
IV van Gelre (+1229), ligt samen met
zijn vrouw Margaretha van Brabant
begraven in de Munsterkerk van
Roermond. Dit graf is het oudste
dynastieënmonument van Nederland.
Op 19 maart 1339 werd het graafschap
Gelre verheven tot hertogdom. Vanaf die
datum noemden de Gelderse heersers
zich hertog van Gelre en graaf van
Zutphen. Omdat dergelijke feiten
eveneens in de indexen van de delen II
en IV zijn opgenomen, ontstijgen deze
indices de informatie van een doorsnee
index. Uiteraard zijn vele regesten aan
de adellijke families uit de (late)
middeleeuwen gewijd.
In 2010 is de index van Res Gestae IV
gereedgekomen, waardoor nu alle
regesten met indexen raadpleegbaar
zijn in de studiezaal van het
gemeentearchief (geopend van
maaandag t/m woensdag van 9.00
17.00 uur, en op donderdag van
9.00-21.00 uur). Alle regesten en de
indexen van de delen II, III en IV zijn ook
digitaal te raadplegen via: www.
gemeentearchief.roermond.nl.
Jan de Bock I
16FÏ~^~*-
Dit kwartier bestond grotendeels uit het
huidige Midden- en Noord-Limburg en
ook uit een deel van het huidige Duitse
Noordrijn-Westfalen, met plaatsen als
Goch (tot 1473), Geldern, Straelen,
Wachtendonk, Viersen en Erkelenz.
Uiteraard is er over deze oude stad veel
gepubliceerd. Veel van deze publicaties
worden bewaard in de Roermondse
archiefbewaarplaats. Om die publicaties
'levendig' te houden, zijn er in de jaren
'70 tot '90 van de vorige eeuw door de
toenmalige archivaris Gijs van Bree ruim
13.500 regesten uitgeschreven. Deze
regesten, tot het jaar 1574, zijn
opgesplitst in de delen I t/m IV en
worden 'Res Gestae' (vrij vertaald:
gedane zaken) genoemd. Van de delen I
en III zijn door Gijs van Bree alfabetisch-
lexicografische indexen gemaakt. Van de
delen II en IV, geïndiceerd door Jan de
Bock, zijn de indexen bovendien
chronologisch, waardoor van belangrijke
adellijke geslachten (delen van)
stamreeksen zijn ontstaan. Het indiceren
van historische regesten vergt
jarenlange ervaring. Bekend is dat
namen van geslachten en plaatsen in de
(late) middeleeuwen heel vaak op
verschillende wijzen geschreven
werden. Een naam als Broekhuizen
bijvoorbeeld, werd onder andere ook
geschreven als Broichausen,
Broyckhusen en Brueckhuyssen.
Bovendien wijzigden geslachtsnamen
wel eens. Bijvoorbeeld het geslacht
Mirlaer in Milendonk. Jacob van Mirlaer
Meerlo, ook geschreven als Meerlar,
Meirlaer, Meyrlo, Mierlaer, Myerlaer,
Myerle en Myrlaer) huwde in de tweede
helft van de 14e eeuw met Beatrice van
Reifferscheid en Milendonk. Hij werd
aldus heer van Mirlaer en Milendonk.
Door het huwelijk konden zijn nazaten
hun bezit steeds verder uitbreiden,
onder andere met Drachenfels,
Vronenbroich en Meyderich. Omdat dit
bezit van groter importantie was dan het
oorspronkelijke Mirlaer, legde de nazaat
Dirk van Mirlaer omstreeks 1540 de
geslachtsnaam Mirlaer af en noemde
zich (in een akte van 5 februari 1540)
Dirk van Milendonk. Zodoende hadden
vader (Mirlaer) en zoon (Milendonk)
verschillende geslachtsnamen.
-
Praalgraf van graaf Gerard van Gelre en
Margaretha van Brabant In de Roermondse
Munsterkerk (ca. 1232). Het betreft het oudste
dubbelgraf in de Nederlanden (foto MML/
GemeentearchIef Roermond).
Jan de Bock gepensioneerd vrijwilliger
bij het Gemeentearchief Roermond.
24 2011 nummer 4
