Wijziging Archiefwet 1995:
maatwerk of 'verrommeling
van het archiefbestel'?
r
Archieven in het veld
Op 7 maart 2011 publiceerde het ministerie van OCW een voorstel
tot wijziging van de Archiefwet 1995. Opvallend is de wijze waarop
het ministerie het veld raadpleegde. Enerzijds via een nieuw
medium, namelijk een internetconsultatie op www.overheid.nl,
en anderzijds 'traditioneel' via een brief aan de belanghebbende
organisaties (o.a. de KVAN, BRAIN en de VNG).
De discussie ligt als het
ware op straat.
1. De colleges van Gedeputeerde Staten
van de provincies nemen de zorg voor
hun eigen overgebrachte archieven over
van het Rijk en gaan ook de kosten van
het beheer dragen.
Zorg voor overgebrachte
archieven provincies van het Rijk
over naar Gedeputeerde Staten
Beide consultaties kenden een zeer korte
reactietermijn: 4 weken. Vanwege
de gewenste snelheid waarover in het
regeerakkoord (hierover later meer) wordt
gesproken, is afgeweken van de
gebruikelijke route: eerst in overleg met
belanghebbende organisaties een door
wrocht ontwerp maken, en dan, als extra
controle, het brede publiek om
commentaar vragen. De nieuwe aanpak
heeft het voordeel van transparantie en
snelheid, maar bergt ook risico's in zich.
De discussie ligt als het ware op straat.
Wat betreft de transparantie lijkt de
internetconsultatie tot nu toe geslaagd:
er is een flinke hoeveelheid reacties
op internet verschenen, zowel van
particulieren als van de belanghebbende
organisaties. Het commentaar is
fundamenteel en kritisch van toon. Reden
genoeg voor het Archievenblad om dieper
in het voorstel te duiken, de reacties te
inventariseren en vooruit te blikken op het
vervolg.
Het wetsvoorstel moet gezien worden in
de context van eerdere besluiten. Zowel
de staatssecretaris van Cultuur, BRAIN,
de KVAN als de Raad voor Cultuur hebben
eerder gepleit voor een stapsgewijze
aanpassing van de Archiefwet, in plaats
van een grootscheepse vernieuwing in één
keer. Daarnaast waren er een aantal
concrete urgente aanleidingen voor de
wetsaanpassing: de in het regeerakkoord
aangekondigde korting op het rijksbudget
van de Regionaal Historische Centra (RHC's)
en de invoering van de nieuwe
selectiemethodiek bij het Rijk. Het wets
voorstel bestaat uit drie onderdelen:
Er komt een provinciale archivaris, een
beheerder van de provinciale
archiefbewaarplaats, die tevens het
toezicht op het beheer van de niet
overgebrachte archieven van de
provincie uitoefent. De provinciaal
archiefinspecteur komt in de gewijzigde
wet niet meer voor.
2. De adviesbevoegdheid bij het stellen
van openbaarheidsbeperkingen ten
aanzien van decentrale rijksarchieven
gaat van de rijksarchivarissen in
de provincies over naar de algemene
rijksarchivaris.
3. De adviserende rol van de Raad voor
Cultuur bij de vaststelling van individuele
selectielijsten vervalt.
De Bijzondere Commissie Archieven die
de Raad intern adviseert over selectie
lijsten, wordt afgeschaft.
Dit punt vormde de belangrijkste
aanleiding voor de wetswijziging. In het
regeerakkoord 2010 is vastgelegd dat
de Regionale Historische Centra (RHC's) -
die de decentrale rijksarchieven,
de provinciale archieven en, in wisselende
samenstelling, ook archieven van
gemeenten, waterschappen en stichtingen
beheren - worden gedecentraliseerd naar
de provincies. Dit met een korting op
de rijksbijdrage van 25%. Er wordt al enige
tijd onderhandeld tussen het IPO, de VNG
en OCW over de wijze waarop de provin
cies aan hun nieuwe verantwoordelijkheid
invulling zullen geven. Het wetsvoorstel
biedt op een aantal punten
22 2011 nummer 4
