gestuurde opportunist, wereldwijs en
niet oncharmant. Kostte het u moeite
om los te komen van het imago van de
zelfbenoemde 'held' prins Bernhard?
"Even voor de duidelijkheid: dat oordeel
is van jou - ik zou Bernhard geen
opportunist willen noemen, eerder
iemand die veel meer dan hij deed
voorkomen, de speelbal is geweest van
allerlei omstandigheden om hem heen.
En nee, zelf vond ik het niet zo moeilijk
om het beeld van de held opzij te zetten
en te gaan zoeken naar het menselijk
verhaal erachter. Wat ik wel heel lastig
heb gevonden, was het opboksen tegen
de extreem sterke beeldvorming rond
mijn hoofdpersoon, zowel die in negatieve
als in positieve zin. De buitenwereld
sprak mij voortdurend op de bestaande
clichébeelden aan en ik werd daar wel
eens wanhopig van: het leek wel of er
geen ruimte mocht of kon zijn voor een
ander verhaal. Bij journalisten had ik
soms zelfs het gevoel dat ze bijna boos
waren, alsof ik een favoriet speeltje van
ze afpakte. Eigenlijk vond ik alleen in
mijn promotiecommissie en in Duitsland
mensen die, net als ik, vooral
nieuwsgierig waren wie Bernhard nu
eigenlijk echt was en hoe het allemaal
zo gekomen is. En nu bij mijn lezers -
gelukkig."
Historica Annejet van der Zijl.
"Het lijkt mij dat de koningin het volste
recht heeft om zelf uit te maken wie ze
in haar familiearchief toelaat. Ter
vergelijking: voor de biografie van Annie
M.G. Schmidt kreeg ik van haar zoon als
enige de beschikking over haar privé-
archief, waar anderen dat niet kregen.
En in Duitsland was ik de eerste die
vrijelijk gebruik mocht maken van het
familiearchief van de Lippe's. Toegang
tot persoonlijke documenten is geen
U heeft echt veel bronnen geraadpleegd.
Wat vindt u inmiddels van de kwaliteit
van dienstverlening van archief
instellingen en archivarissen?
"Over het algemeen: niets dan lof.
En niet alleen op grond van mijn
ervaringen met dit laatste boek. Ik zou
mijn werk niet kunnen doen zonder
al die geduldige en hulpvaardige
archivarissen die mij keer op keer weer
willen helpen."
"Mijn ervaringen zijn goed, maar
misschien heb ik tot dusver geluk gehad.
In zijn algemeen kan ik daar natuurlijk
moeilijk een uitspraak over doen."
Flip Maarschalkerweerd kon me geen
Hoe is het volgens u gesteld met de
toegankelijkheid en openbaarheid van
archieven?
Tot de personen die u bedankt hoort
Flip Maarschalkerweerd, directeur van
het Koninklijk Huisarchief. Bij de
geraadpleegde archieven die u noemt
komt het Huisarchief echter niet voor.
Hoe zit dat?
Prof. Fasseur zat in uw promotiecommissii
Was dat lastig of juist bijzonder prettig
voor u?
"Flip Maarschalkerweerd kon me geen
toegang tot het Huisarchief verlenen,
maar in algemene zin heeft hij me hele
goede adviezen gegeven. Daar ben ik
hem dankbaar voor. En hij was bij mijn
promotie, dat vond ik aardig van hem."
"Bijzonder prettig. Hij heeft mijn
onderzoek vanaf het begin met belang
stelling en enthousiasme gevolgd. Het
was zijn idee dat ik erop zou promoveren
en hij was ook de eerste die me erop
attendeerde dat die Duitse geschiedenis
de mooiste openingen bood voor
werkelijk nieuwe inzichten. In ons
persoonlijk oordeel over het gedrag van
'onze' hoofdpersonen waren we het
weliswaar niet altijd eens, maar dat
heeft een hartelijke verstandhouding
geen moment in de weg gestaan."
Heeft u al dan niet rechtstreeks reacties
van de koninklijke familie gehad op uw
publicatie?
In uw verantwoording houdt u een
voorzichtig pleidooi voor oral history,
mits aangevuld met 'circumstantial
evidence'. Vindt u dat archief
instellingen meer moeten doen aan het
vastleggen van persoonlijke
herinneringen in beeld en/of geluid?
"Ik heb de indruk dat het vastleggen van
persoonlijke herinneringen op dit
moment al een trend is - ik hoor zo vaak
dat archieven en bibliotheken daar mee
bezig zijn. En ik ben daar inderdaad een
warm voorstandster van: het is toch
doodzonde om wel allerlei gegevens te
bewaren, maar al die mooie menselijke
verhalen zomaar verloren te laten
gaan."
nummer 10 2010 41
Oranje? Frustreert dat u?
"Een rechtstreekse reactie zal ik nooit
krijgen, en wat niet rechtstreeks is kan
ik niet doorvertellen. Maar ik heb geen
reden om te veronderstellen dat de
familie bijzonder ongelukkig is met
mijn boek."
"Nee hoor, het een heeft niets met het
ander te maken. Ik vond het een
vermakelijke en goed gemaakte serie,
al klopt er historisch natuurlijk weinig
van. Maar ik denk dat weinig kijkers de
serie als zodanig serieus genomen
hebben."
Naar aanleiding van het beschikbaar
komen van persoonlijke archivalia van
prinses Juliana en prins Bernhard heeft
Hare Majesteit de Koningin - als
bestuurder van de Stichting Archief
van het Huis van Oranje-Nassau -
medewerking toegezegd aan een
onderzoek van prof. mr. Cees Fasseur,
onder meer naar de Greet Hofmans
affaire. Wat vindt u van de kritiek dat
Fasseur zo eenzijdig wordt bevoordeeld
ten opzichte van andere onderzoekers?
