VDPBULLET1N
Beeldbanken archieven
Afbeeldingen
Verheugend
Vereniging Documentatie
Prentbriefkaarten
volstaan worden met locatie,
plaatsnaam, straatnaam, auteur
(fotograaf of illustrator), uitgever(s)
en datering. Heeft de zoekactie tot het
gewenste resultaat geleid, dan kunnen
alle overige kenmerken uit de afbeelding
afgeleid worden, mits beide zijden
gedigitaliseerd zijn.
Op de websites van 22 archieven is
gekeken naar de wijze waarop digitaal
beeldmateriaal via internet wordt
ontsloten, waarop gezocht kan worden
en welke informatie in de databank
aanwezig is. Eén archief had geen
beeldbank, zodat er 21 overbleven voor
een vergelijkend onderzoek. Daarbij
is onderscheid gemaakt tussen de
velden waarop gezocht kan worden
en de velden die getoond worden bij
de gevonden kaart of afbeelding.
Allereerst valt het op dat er geen enkele
standaardisatie op dit gebied bestaat.
Waarschijnlijk ontbreekt het aan
richtlijnen of aanbevelingen vanuit een
centraal punt. Het tweede is dat
belangrijke informatie vaak wel in
digitale vorm is opgeslagen, maar er
niet op gezocht kan worden.
Bijvoorbeeld: de naam van de uitgever
is wel als veld in de beschrijving van de
kaart opgenomen, maar er kan niet op
de namen van uitgevers worden gezocht
(tabel 2).
Zoeken op
kenmerk
Ja
Nee
zoeken locatie
81
19
zoeken uitgever
33
67
zoeken datering
76
24
zoeken auteur
52
48
zoeken documenttype
38
62
Kenmerk in database
Ja
Nee
bestand locatie
100
0
bestand uitgever
62
38
bestand datering
90
10
bestand auteur
62
38
bestand documenttype
76
24
Afbeelding
Ja
Nee
vergroting
95
5
downloaden
86
14
achterzijde
0
100
Tabel 2. Percentage van het aantal archieven
waarbij op kenmerk gezocht kan worden en
welke kenmerken in de database zijn
opgenomen.
Omslag van het kwartaalblad van de
Vereniging Documentatie Prentbriefkaarten.
Er is alleen gekeken of voor een bepaald
kenmerk (bijvoorbeeld uitgever) een
eigen veld aanwezig is waarmee gezocht
kan worden. Sommige beeldbanken
hebben wel een veld 'vrij zoeken',
waarmee in alle velden gezocht wordt en
er dus ook naar een uitgever kan worden
gespeurd. Heeft een uitgever een naam
die (bijna) alleen op een achternaam kan
slaan, dan kan dat nog wel bruikbaar zijn,
bijvoorbeeld de uitgever Weenenk. Maar
betreft het een naam als De Boer dan
komen ook alle kaarten met boeren,
boerinnen, boerenwagens en boeren
schuren te voorschijn.
In tegenstelling tot de beoordeelde
websites, zijn er ook kaartencollecties
op internet waarbij wel de achterzijde
is gedigitaliseerd. Zoals bijvoorbeeld
de collectie Koninklijk Huis op de
website Geheugen van Nederland,
gebaseerd op een collectie van
de Koninklijke Bibliotheek.
Ook is gekeken of de afbeelding
vergroot en/of gedownload kan worden
en wat de kwaliteit van de bestanden is.
In vrijwel alle gevallen is op de website
eerst een klein formaat foto zichtbaar,
dat door aanklikken vergroot kan
worden. In veel gevallen kan vervolgens
een afbeelding met lage resolutie
gedownload worden, waarbij het
gebruikelijke format jpeg is. Andere
gebruikte formats zijn bmp (vier
archieven) en gif (één archief). Veel
archieven bieden wel de mogelijkheid
om tegen betaling digitale afbeeldingen
met hoge resolutie te ontvangen.
Digitalisering van prentbriefkaarten
en het ontsluiten van afbeeldingen door
middel van trefwoorden en andere
ingangen heeft veel voordelen. Het
is ook verheugend om te zien dat een
steeds groter deel van openbare
collecties op deze manier voor iedereen
toegankelijk en zichtbaar wordt. Maar
dan mag de adreszijde daarbij niet
worden vergeten. Ten slotte zal een
uitgebreidere opzet van het zoekvenster
van beeldbanken zeker bijdragen aan
een betere digitale ontsluiting van
afbeeldingen, waaronder
prentbriefkaarten.
De Vereniging Documentatie
Prentbriefkaarten houdt zich bezig
met het bestuderen en publiceren
van achtergrondgegevens van
prentbriefkaarten. Zij beschouwt
prentbriefkaarten als zelfstandige
cultuurhistorische documenten, die
een belangrijk onderdeel van de
Nederlandse beeldcultuur vormen.
De VDP geeft ieder kwartaal een
bulletin uit met onderwerpen over
uitgevers, drukkers, handel,
topografie, fotografen, illustrators,
moderne (gratis) kaarten en diverse
thema's. Andere belangrijke
VDP-uitgaven zijn De Geschiedenis
van de Nederlandse prentbriefkaart,
Encyclopedie van de Nederlandse
prentbriefkaart, Nederlandse
illustrators van prentbriefkaarten,
Uitgeverslijst van Nederlandse
prentbriefkaarten en het
jubileumboek 115 jaar in kaart
gebracht. 25 jaar Vereniging
Documentatie Prentbriefkaarten.
Meer info:
www.prentbriefkaarten.info.
Lodewijk van Duuren bioloog en
statisticus en doet in zijn vrije tijd
onderzoek naar prentbriefkaarten.
nummer 9 2010 27
