Digitale ontsluiting
prentbriefkaarten kan beter!
Prentbriefkaarten zijn de laatste jaren volop te vinden in beeldbanken op internet. Vrijwel elk archief
laat op deze manier zien wat het in huis heeft. Maar hoe mooi ook, er ontbreekt vaak informatie
over andere aspecten van prentbriefkaarten dan alleen de afbeelding.
Kenmerken
Lodewijk van Duuren
De informatieve waarde van een prentbrief
kaart op de beeldzijde...
HMnrutK
b:efkj«t PfdTJiirf PDirtuD
r=l
en de adreszijde.
Een archief stelt zich ten doel een
geïntegreerd en gebruiksvriendelijk
bronnenaanbod ten dienste van alle
historisch geïnteresseerden aan
te bieden. Ook onderzoekers naar
de historie van de prentbriefkaart maken
dankbaar gebruik van de collecties van
archieven om achtergronden over
drukkers, uitgevers, fotografen, tekenaars
en andere zaken te achterhalen. Daarbij
speelt het internet een steeds grotere rol.
Ook prentbriefkaarten vinden digitaal hun
weg naar onderzoekers en geïnteres
seerden. Helaas is de toegang tot het
beeldmateriaal niet altijd optimaal
en ontbreken vaak essentiële zaken die
wel aan het origineel vallen af te lezen.
Dit artikel bepleit enkele verbeteringen
in de digitale ontsluiting van prentbrief
kaartencollecties, voor historisch
geïnteresseerden die studie maken van
de achtergronden van de prentbrief
kaart. Denk daarbij aan: de beeldzijde
altijd volledig in beeld brengen, ook
de adreszijde van prentbriefkaarten
zichtbaar maken en uitbreiden van
de zoekmogelijkheden.
Een prentbriefkaart heeft een beeldzijde
en een adreszijde. Als de nadruk op
de beeldzijde ligt, is dat de voorkant;
de adreszijde is dan de achterkant. Maar
de Vereniging Documentatie Prentbrief
kaarten (VDP) ziet een prentbriefkaart
niet louter als afbeelding of als
reproductie van een foto of tekening,
maar als een op zichzelf staande
uitgave, op de markt gebracht door een
uitgever met een bepaald gebruik voor
ogen. Bovendien kan elk (verstuurd)
exemplaar weer een document op zich
zijn, met eigen kenmerken waaraan
veel valt af te lezen. Onderzoek naar
prentbriefkaarten richt zich daarom ook
op de achterzijde, omdat deze zijde van
ansichtkaarten bijna altijd informatie
bevat over de afbeelding, uitgevers,
serienummering en andere nummering,
drukkers, ouderdom, reclame
boodschappen en andere zaken. Ook uit
subtiele kenmerken als het gebruikte
lettertype en de wijze waarop bijvoor
beeld adreslijnen en postzegelvakje
er precies uitzien, kan vaak de uitgever
of drukker afgeleid worden.
Het is zo goed als onmogelijk om
de achterzijde volledig te beschrijven
in al deze aspecten. Daarom mogen bij
het digitaliseren van prentbriefkaarten
de achterzijden niet ontbreken.
Overigens geldt voor de voorzijde dat
die in zijn geheel, dus inclusief randen
en op- en ingedrukte teksten, gedigi
taliseerd dient te worden. Alleen een
uitsnede van het beeld tast de
authenticiteit van de kaart aan.
Er zijn onnoemelijk veel kenmerken van
een prentbriefkaart vast te leggen
in een databank, maar meestal kan
worden volstaan met een klein aantal
belangrijke kenmerken (tabel 1).
Belangrijk is dat er een goede ingang
via uitgebreid zoeken is, die leidt tot
de juiste kaart of kaarten. Meestal kan
Vindplaats (archief, collectienummer)
Locatie (plaats, straat of andere aanduiding
van de locatie)
Titel (exacte titel die op de kaart staat)
Auteur (fotograaf, tekenaar e.d.)
Uitgever(s) (uitgeverijen en detailhandel)
Beeldmerk(en)
Plaats van uitgifte
Jaartal van uitgifte (exact of bij benadering)
Drukker(s)
Datering gebruik (poststempel,
geschreven datum)
Formaat (breedte x hoogte)
Techniek (foto, litho etc.)
(Serie)nummers, K-nummers en andere
coderingen
Tabel 1. Belangrijkste kenmerken van een
prentbriefkaart.
nummer 9 2010 25
