MOOCillt I MPAAD5C.I IAR- 5CHIEL AMD
1,. y - A
wniCLinr
Jugendstil
Noten
3 Ibidem.
.nmwilliTïAlT.1
ii V
Het wapen van Schieland op de kaart van J.A.
Scholten uit 1821.
gebaseerd op de kaart van Stampioen.
Door het toenemend aantal droog
makerijen was het gebied zo veranderd
dat ook de bijgewerkte edities van de
kaart van Stampioen niet meer voldeden.
De kaart van Scholten verscheen als
lithografie en werd gedrukt door
Van Mensing en Van Westreenen te
Rotterdam. Rond 1870 was er weer
behoefte gekomen aan een nieuwe
kaart.4 In 1873 liet het bestuur onder
zoeken of de waterstaatskaarten die
bij Martinus Nijhof in Den Haag in 1865
waren uitgegeven ook geschikt waren.
Het onderzoek pakte negatief uit, want
in oktober deelde de voorzitter in de
vergadering van hoofdingelanden mee
dat de waterstaatskaarten in een te
kleine schaal waren gemaakt en daarom
niet beantwoordden aan het doel dat
dijkgraaf en hoogheemraden voor ogen
stond. Daarom moest er een nieuwe
kaart komen in een schaal van
1:10.000.5 De opdracht werd gegeven
aan I.J. Slaterus, landmeter van het
kadaster te Rotterdam. Voor het eerst
werd het werk dus niet uitgevoerd door
een eigen landmeter. Slaterus maakte
gebruik van de kadastrale kaart. De
kaart werd in steen gegraveerd door
J. Lobatto Rzn. te Den Haag en gedrukt
door J. Vurtheim en Zn., lithografen te
Rotterdam. In januari 1876 waren de
afdrukken gereed. De gebruikte stenen
werden voor 110 gulden aangekocht6 en
bevinden zich nog steeds in het archief
van het hoogheemraadschap.
Op 27 januari 1925 kreeg de ingenieur
van Schieland opdracht een nieuwe
kaart van het hoogheemraadschap te
laten maken, in een schaal van
1:25.000.7 Omdat de twee opzichters
van Schieland het te druk hadden, werd
het werk uiteindelijk opgedragen aan
P.W. van Baarsel uit Blaricum.
De ingenieur stuurde hem alle
grenskaarten van de polders toe, zodat
deze grenzen op de kaart nauwkeurig
konden worden weergegeven.8 Eind
1928 was de kaart gereed om te worden
gedrukt. De schaal week enigszins af van
de oorspronkelijke bedoeling: het was
1:20.000 geworden. Toch duurde het
nog tot eind 1929 voor de kaart daad
werkelijk werd gedrukt. Het resultaat
bestond uit een kaart in vier bladen, in
kleur gedrukt door de firma N.J.J.
Smulders en Co. te Den Haag.9 Voor
zover bekend is de kaart van 1928 de
enige waterschapskaart in jugendstil, de
stijl die wordt gekenmerkt door een
gestileerde weergave van planten en
dieren en het gebruik van gebogen
lijnen. Op de kaart van Schieland is dit te
zien aan de wapens van de bestuurs
leden en de inliggende gemeenten die
langs de randen zijn aangebracht, en
ook aan de tekening van het water-
lozende gemaal aan de onderrand. Ten
opzichte van zijn twee voorgangers had
deze kaart duidelijk aan representativiteit
gewonnen.
Met de kaart van 1928 is voor Schieland
een einde gekomen aan een eeuwen
lange traditie. Momenteel kunnen
eenvoudig voor allerlei situaties kaarten
uit het GIS worden gedraaid.
De oude overzichtskaarten worden echter
nog wel gekoesterd en sieren her en der
de vergaderzalen en de bestuurskamers.
1 Oud Archief Schieland (OAS), inv.nr.
963.
2 Willem van der Ham (red.), Hoge
dijken diepe gronden. Land en water
tussen Rotterdam en Gouda (Utrecht 2004)
98-99; J. Keuning, 'Meting en kartering van
Schieland', in: Zuid-Hollandse Studiën II
(Voorburg 1952) 124-138.
4 Zie voor de kaarten van 1875 en
1928 ook: Marc Hameleers, '"Recente
oude kaarten" van het
hoogheemraadschap van Schieland', in:
Caert-Thresoor 4 (1982) 30-35.
5 OAS, inv.nr. 132 (vergadering 7
oktober 1873).
6 OAS, inv.nr. 729 (rekening 1876,
bijlage 174).
7 OAS, inv.nr. 104 (vergadering 27
januari 1925).
8 OAS, inv.nr. 106 (vergadering 25
oktober 1927).
9 OAS, inv.nr. 108 (vergadering 22
oktober 1929).
Gert Koese archivaris
hoogheemraadschap Schieland en
Krimpenerwaard en archivist
hoogheemraadschap Rijnland.
De jugendstilkaart van PW. van Baarsel uit 1928.
nummer 8 2010 25
