Waterschapsarchivarissen:
een bijzonder fenomeen?
THEMA jlLandlenlWater
Fusie
Onderscheid verwaterd
Henriëtte Marsman-Slotn
r
De meeste grote waterschappen met een
eeuwenlange historie hebben inmiddels
een eigen archivaris in dienst. In een
enkel geval - de hoogheemraadschappen
van Rijnland (Leiden) en Delfland (Delft)
- is er zelfs sprake van een eigen
archiefdienst met meer archief
ambtenaren. Er zijn ook waterschappen
die participeren in een streekarchivariaat
of streekarchief.
Eind jaren '80 organiseerden de
waterschapsarchivarissen zich tot
de Landelijke Kring voor Waterschaps
archivarissen (LKW). Dit omdat het voor
de meesten van hen niet mogelijk was toe
te treden tot de zusterorganisatie voor
gemeente- en streekarchivarissen (LKGSA).
De meeste waterschapsarchivarissen
stonden binnen hun waterschap in een
hiërarchische lijn ten opzichte van hun
directie en waren in principe dus geen
archivaris in zin der wet. De landelijke
waterschapskring voorzag direct in een
grote behoefte. Alle waterschaps
archivarissen pur sang werden meteen
lid en ook streekarchivarissen van een
archiefdienst waarin een waterschap
deelnam konden toetreden en deden dat.
Er waren zelfs streekarchieven of
-archivariaten rond een waterschap
gebouwd, zoals dat waarin het toenmalige
hoogheemraadschap van de Uitwaterende
Sluizen in Edam deelnam. Het in beheer
hebben van een enkel polderarchief gaf
geen recht op deelname aan de bijeen
komsten van de kring, hoewel een enkele
archivaris om die reden wel probeerde lid
te worden. De studiedagen werden van
begin af aan zeer goed bezocht: zo'n 70
tot 80 procent van de leden bezochten
de bijeenkomsten. Allerlei onderwerpen
kwamen aan bod, naar alle waar
schijnlijkheid dezelfde als bij de LKGSA.
Richard Hermans, die in een ver verleden
zijn carrière begonnen was als water
schapsarchivaris (Waterschap van de Oude
IJssel, Terborg) en daarna als gemeente
archivaris deel uitmaakte van het bestuur
van de LKGSA, begreep dat het naast
elkaar bestaan van de LKW en de LKGSA
niet zinvol was. Binnen de LKW leefde
diezelfde mening. Eigenlijk wilde men
hetzelfde en dat was samengaan met
de zusterorganisatie. De tijd was rijp voor
het samensmelten van beide organisaties,
waarbij enige voorwaarde voor
lidmaatschap van de nieuwe vereniging
het beheren van de statische archieven
bij een lager overheidsorgaan moest zijn.
Het initiatief moest vanzelfsprekend uit
gaan van de LKGSA en bruggenbouwer
Richard Hermans snapte dat maar al
te goed. Er werd een bespreking belegd
tussen de besturen van de LKW en
de LKGSA. Plaats van samenkomst zou
de thuisbasis van de LKW zijn: het hoog
heemraadschap van Delfland. Het werd
een korte, maar effectieve vergadering.
Richard Hermans leidde het gesprek.
Namens de LKW namen Bert Klapwijk,
chartermeester van Delfland, en onder
getekende namens het toenmalige
Waterschap van de Berkel (thans deel
uitmakend van Waterschap Rijn en IJssel,
Doetinchem) deel aan het overleg. Die dag
werd de basis gelegd voor een fusie van
LKW en LKGSA. Het ging op in de KALO.
Het onderscheid tussen waterschaps
archivarissen en andere archivarissen is
inmiddels verwaterd. Niet omdat de
meeste waterschapsarchivarissen
tegenwoordig wel degelijk archivaris in zin
der wet zijn, maar omdat waterschaps
archivarissen dezelfde doelen nastreven
Het oudste nog bestaande waterschap is het
hoogheemraadschap van Rijnland in Leiden.
Pieter Post en Caesar van Everdingen schilderden
de uitvaardiging van een charter door rooms
koning Willem II, tevens graaf van Holland, op
11 oktober 1255, waarmee hij het bestaan van
Rijnland bevestigde. Het schilderij hangt in de
Gouden Zaal van Rijnlands Gemeenlandshuis aan
de Breestraat in Leiden (coll. hoogheemraadschap
Rijnland).
als andere archivarissen. Nee,
ze zijn geen bijzonder fenomeen.
In Oost-Gelderland is sinds 2008 een
hechte samenwerking ontstaan tussen
de vier archiefdiensten in de regio: het
Regionaal Archief Zutphen, het Streek-
archivariaat Liemers en Doesburg, het
Achterhoeks Archief in Doetinchem en
Waterschap Rijn en IJssel, eveneens
gevestigd in Doetinchem. Samen orga
niseren we studiedagen voor de DIV'ers
in de regio en doen we gezamenlijk mee
aan beurzen en dergelijke. Samen zijn we
sterker, kunnen we meer en hebben we
meer financiële armslag. Dat loont!
Henriëtte Marsman-Slot archivaris van
Waterschap Rijn en IJssel.
20 2010 nummer 8
