r
r
Besteladvies Archieven:
een nadere verklaring
De Raad ziet de
maatschappelijke functie
van openbare archieven
in een dynamiek tussen
drie polen: geheugen,
herinnering en geweten.
Feest voor de geest?
Vakgenoten worden door
het Besteladvies niet
verlost van de 'bomen en
het bos.' Dat het bos op
den duur uitdunt, is zeker.
Nanci Adier, André Dijkhuijs, Het Besteladvies Archieven dat de Raad voor Cultuur onlangs
uitbracht, roept uiteenlopende reacties op. René Spork plaatst
kritische noten in dit nummer van het Archievenblad, en
Eric Hennekam kraakt op het Archiefforum het hele advies.
In die wisselende reacties klinkt her en der ook onbegrip door.
Daarom neemt de Raad graag deze gelegenheid te baat om
een paar belangrijke noties te verduidelijken.
selecteert waarop zij zich wil verant
woorden en deselecteert waar zij
het lastig of ongewenst vindt dat
te doen (p. 4). Dat is nogal een boude
bewering die een farce maakt van
de controleerbare en betrouwbare
overheid, indien de bewering algemeen
juist zou zijn in plaats van gestoeld
op incidenten; verwezen wordt naar
lacunes in de officiële archieven wat
betreft de rol van de ambtelijke top
in Tweede Wereldoorlog!
De Raad ziet de maatschappelijke
functie van openbare archieven in
een dynamiek tussen drie polen:
geheugen, herinnering en geweten.
Daarbij moeten archieven die buiten
het overheidsbereik liggen worden
betrokken. Dat is bij de meeste
archiefinstellingen trouwens ook
de gangbare praktijk.
De voorgestelde archieffuncties
en -voorzieningen kunnen het best
tot uitvoer worden gebracht in relatie
met professionalisering en kwaliteits
zorg. De Raad stelt daarbij de Stichting
het Museumregister als voorbeeld.
Verder ziet de Raad een krachtige
rol weggelegd voor het Nationaal
Archief als grootste speler in het veld.
De rijksarchivaris wordt aangesproken
op zijn rol als beleidsadviseur, los van
zijn directeurschap van het NA.
De veldspeler moet een teamspeler
zijn, een aanvoerder, maar geen solist.
Het archiefveld wordt ondersteund door
een groot aantal instellingen en
organisaties. U kent ze wel: BRAIN, KVAN,
SOD, LOPAI, DEN, Erfgoed Nederland,
enzovoort. Die laatste instelling bedient
het archiefveld volgens de Raad
onvoldoende. De Raad meldt tevens
dat er van enige regie op de totale
ondersteuning geen sprake is. In 2009
maakten KVAN en BRAIN zich overigens
samen sterk (zie: Archiveren is
vooruitzien) voor het afsluiten van een
interbestuurlijk convenant tussen Rijk,
IPO en VNG op het gebied van
archiefbeleid.
De Raad spreekt tevens haar zorg uit
over de structurele borging van het
Archiefonderwijs en vindt dat Archief
inspectie moet vallen onder het
controlerend orgaan van de geïnspecteerde
administratie. Het toezicht op de
bewaarplaatsen van de rijksdienst is
onder de huidige wet niet geregeld.
Hopelijk ervaart de staatssecretaris het
Advies wel als een feest voor de geest.
Wat hem of haar vooral zal bijblijven is
het belang van particuliere archieven.
En verder...? Vakgenoten worden door
het Besteladvies niet verlost van de
'bomen en het bos.' Dat het bos op den
duur uitdunt, is zeker. Schaalvergroting
van instellingen (fusies) of inkapseling
van archiefinstellingen door 'het concern'
zullen het ledental van bijvoorbeeld
BRAIN nog aardig doen slinken en dat
terwijl Erfgoed Nederland stelt juist
gebaat te zijn bij een krachtige
brancheorganisatie.
De digitale informatieketen verandert
het beroep van archivarissen die meer
grip zullen willen en moeten krijgen
op de informatiehuishouding: regie over
de archiefvorming, duurzame opslag
en actieve openbaarheid. Geheugen,
herinnering en geweten zijn de drie
pijlers die ervoor zorgen dat het
archiefvak toekomst heeft. De Raad voor
Cultuur hakt niet in het bestel maar wijst
voorzichtig, een enkele keer ondoorzichtig,
de soms nog wat hobbelige weg.
René Spork redacteur Archievenblad.
Daan Hertogs, Marianne Loef
22 2010 nummer 7
