Om het behoud van
oorlogsarchieven
Metamorfoze en Erfgoed
E k van de, oe van de Oorlog hand in hand
In 2008 en 2009 hebben de nationale programma's Metamorfoze en Erfgoed van de Oorlog de
handen ineen geslagen bij de conservering van bedreigde oorlogsarchieven in Nederland.
Door deze samenwerking konden projecten voor behoud en toegankelijkheid van belangrijk
en kwetsbaar erfgoedmateriaal uit en over de Tweede Wereldoorlog een meerwaarde krijgen.
Behoud en toegankelijkheid
Archieven Algemeen Nederlands
Persbureau
Het Nationaal Programma voor het
Behoud van het Papieren Erfgoed
Metamorfoze van het ministerie van
OCW is een samenwerkingsverband
tussen het Nationaal Archief en de
Koninklijke Bibliotheek en subsidieert
sinds 2005 de conservering van
waardevolle en bijzondere archieven.
Deze komen voor subsidie in aanmerking
als er sprake is van autonoom verval van
de drager (zoals verzuring en inktvraat)
en het inhoudelijk archieven van
nationaal belang zijn. Dat kunnen ook
regionale en lokale archieven zijn, als zij
bijvoorbeeld een landelijke uitstraling
hebben of een kenmerkend onderdeel
van de Nederlandse cultuur weerspiegelen.
Zowel overheids- als particuliere
archieven (of selecties daaruit) komen
voor 70% subsidie van de kosten voor
digitalisering en behandeling van de
originelen in aanmerking. Voorbereiding
en projectmanagement zijn eveneens
subsidiabel.
Het programma Erfgoed van de Oorlog
(2007-2009) van het ministerie van VWS
is gericht op behoud, toegankelijkheid
en publieksgerichte toepassing van
bijzonder of kwetsbaar materiaal dat
betrekking heeft op de Tweede Wereld
oorlog. Door middel van een eenmalige
financiële subsidie is getracht zoveel
mogelijk oorlogsmateriaal in kaart te
brengen, te conserveren, toegankelijk te
maken en beschikbaar te stellen, om zo
de herinnering aan de Tweede
Wereldoorlog veilig te stellen (zie
bijdrage Annemieke van Bockxmeer in
dit nummer). De digitale Wegwijzer
Archieven WO2 en een digitale toegang
op het Centraal Archief Bijzondere
Rechtspleging in het Nationaal Archief
zijn mooie voorbeelden van onder-
zoekstoepassingen. Ook het conserveren
en toegankelijk maken van archieven is
gesubsidieerd, waarbij vooral het
beschikbaar en doorzoekbaar komen
van het materiaal centraal staat.
De Tweede Wereldoorlog is onmis
kenbaar een belangrijke periode uit de
Nederlandse geschiedenis.
Het papieren erfgoed uit deze jaren
is in veel gevallen zwaar bedreigd.
In 2008 en 2009 zijn diverse projecten
door zowel Metamorfoze als Erfgoed
van de Oorlog gesubsidieerd. Soms
waren dat archieven en collecties
waarbij elk van de programma's een
deel voor zijn rekening nam, zoals de
Indische paspoorten van het Centraal
Bureau voor Genealogie, de collectie
van de Stichting Papua Cultureel Erfgoed,
de oorlogsdagboeken van het NIOD
en de collectie illegalia bijeengebracht
door Dirk de Jong van de UB Leiden.
In een vijftal gevallen betrof het grotere
projecten met op elkaar afgestemde
onderdelen en werkzaamheden. Deze
hebben wel elk een eigen voorstel
en uitvoering, maar een gecombineerde
begroting voor Metamorfoze en Erfgoed
van de Oorlog. Hierdoor konden
kostenbesparingen worden bereikt
en tegelijk omvangrijker projecten
worden gerealiseerd, waardoor er meer
geconserveerd wordt en toegankelijk
komt voor een breed publiek. Waar
Metamorfoze zich vooral richt op
conservering (behoud van de originelen
en hoogwaardige digitalisering), zijn
voor Erfgoed van de Oorlog, naast
behoud, ook ontsluiting en beschikbaar
stelling belangrijke uitgangspunten.
Deze complementaire aspecten hebben
geresulteerd in projecten die anders niet
mogelijk waren geweest en hebben zo
gezorgd voor het behoud van waardevol
erfgoed uit de Tweede Wereldoorlog.
Het is een mooi voorbeeld van
samenwerking van de twee grootste
conserveringsprogramma's in Nederland
van de ministeries van OCW en VWS.
De volgende gecombineerde projecten
van door verzuring aangetaste archieven
zijn door de Beoordelingscommissie van
Metamorfoze en de Toetsingscommissie
van Erfgoed van de Oorlog goedgekeurd.
Het in 1934 door de Nederlandse
Dagbladpers opgerichte Algemeen
Nederlands Persbureau is het grootste
Nederlandse persbureau en heeft als
coöperatieve nieuwsorganisatie van de
dagbladen en als radionieuwsdienst
16 2010 nummer 7
