TTERDAM
ROTTERDAM
Gevormd, vervormd, misvormd
lPtLUITI ErQ d
Etaldrk llrl jflfcbekt» VI» cir blniUVUlad ÏU RtillCnLhrn «iktOk- rrtHjIfff >1
mmp»«pen ub te IdlUm. H»l Eïc-heLm vin Rotterdam 1«en gratia
i*mr Met sp«3 veTachiJnl in ren pop-up en mukt jcbrutb ran een bluh
■jfWalii.
Radicale maatregelen werden niet
geschuwd. Het archief van de Raad van
State werd omgevormd tot een
oud-archief van het ministerie van
Oorlog, verbalen van gezanten werden
uit diverse archieven gelicht zodat een
collectie legatiearchieven ontstond,
enzovoorts. Het desastreuze gevolg was
dat de context van de stukken verloren
ging waardoor de informatiewaarde
afnam. Het was algemeen rijksarchivaris
Th. van Riemsdijk die in 1887 begon
met puinruimen. Dit werk werd door
zijn opvolgers - met name door Bijlsma
- voortgezet en ten slotte min of meer
voltooid door Thomassen zelf. Deze
reconstrueerde, ordende en beschreef
ook het archief van de familie Fagel,
waarvan de leden van 1670 tot 1795
griffier van de Staten-Generaal waren.
De Fagels legden voor eigen gebruik een
enorme documentatie aan, bestaande
uit eigen indices op de resolutieregisters,
een grote bibliotheek en een verzameling
kaarten en plattegronden. Dat roept bij
mij wel de vraag op of de Fagels met
hun ambtenaren in de achttiende eeuw
niet vaak beter geïnformeerd waren dan
HHM zelf. De correspondentie met het
netwerk van gezanten in andere staten
liep via de griffier. De Staten-Generaal
zelf beschikten nauwelijks over een
bibliotheek of over kaarten. Waren de
Staten-Generaal, zeker in de achttiende
eeuw, niet vooral het beslisorgaan dat
constant gevoed werd met informatie,
en op grond daarvan de knopen
doorhakte?
In hoofdstuk vijf worden de series van
het archief minutieus besproken en
geanalyseerd. De auteur verontschuldigt
zich dat dit hoofdstuk wellicht wat
langdradig is, maar dat het nu eenmaal
niet anders kan. Inderdaad, het kon niet
anders en het is goed dat het een keer
gedaan is door iemand die de kans
heeft gekregen om de stukken zelf te
zien. Daar is tegenwoordig bij archief
diensten meestal geen tijd meer voor.
Een van Thomassens belangrijkste
conclusies, die merkwaardig genoeg in
een epiloog is ondergebracht, is dat het
archief van de Staten-Generaal is
geconstrueerd. Het is gevormd, vervormd,
misvormd zo men wil, en weer opnieuw
gevormd. Het is te beschouwen als een
'afbeelding' van een context die weer
bestaat uit een complex van sociale en
culturele factoren.
Als recensent heb ik dit boek met plezier
gelezen. Het is een monument van de
archiefwetenschap en de schrijver is er
terecht cum laude op gepromoveerd.
Het geeft niet alleen een goed inzicht in
een hoog college van staat en zijn
archief, maar ook in de bestuurspraktijk
van het ancien régime. De Staten-
Generaal waren in de Republiek het
hoogste gezagsorgaan. Alleen de
stadhouder kon zich met hen meten en
natuurlijk waren de Staten van Holland
zeer invloedrijk, maar dat wilde nog niet
zeggen dat zij konden doen wat zij
wilden. Het bestuur van de Republiek
was ingebed in een wereld die volgens
Thomassen bepaald werd door twee
orden: die van het uit de middeleeuwen
stammende leenstelsel en die van de
standen. Hier zou ik nog een derde
element aan willen toevoegen: de door
familie- en andere banden gevormde
netwerken die vaak verklaren wat op
het eerste gezicht raadselachtig lijkt.
Tot slot vermeld ik nog dat een gedrukte
handelseditie van dit boek in 2010 of
2011 zal worden uitgegeven door het
Instituut voor Nederlandse Geschiedenis.
Dat maakt het mogelijk om enkele
storende onjuistheden in het gedeelte
over de Generaliteitslanden te verbeteren.
Voor wie niet wachten wil op de
boekuitgave is er de digitale bibliotheek
van de Universiteit van Amsterdam.
Ton Kappelhof Instituut voor
Nederlandse Geschiedenis.
Het geheim van Rotterdam
http://geheimvanrotterdam.ad.nl
"Games zijn spannend en als we de
inhoud voorzien van nuttige informatie,
dan kun je er ook nog wat van leren!"
Zo moet het Gemeentearchief Rotterdam
gedacht hebben, toen het de opdracht
gaf aan White Bear Studios om een
game te ontwikkelen over het geheim
van Rotterdam. Het spel is gebaseerd op
het spelmechanisme 'Hide and Seek'.
De speler klikt objecten aan en reist zo
door het Rotterdam van voor en na het
bombardement in 1940. De afbeeldingen
zijn gebaseerd op kaarten en foto's uit
het Gemeentearchief. De game wordt
gehost door het AD.
Het doel van het spel is om het geheim
van Rotterdam te ontraadselen. Het
verhaal is opgehangen aan een jongen
die een werkstuk moet maken. Zijn opa
leidt de jongen langs talloze decors en
foto's om het verhaal te vertellen. Als
speler krijg je het echter niet zomaar
cadeau: je moet er wat voor doen!
Honderden voorwerpen en tientallen
muntjes zoek je in weliswaar prachtig
■ITER DAM
nummer 6 2010 51
