De schaduwsamenleving
en informatiebeheer in
Bangladesh
Landregistratie
Archives without Borders
Floor Geraedts I
Van 3 januari tot en met 6 maart 2010
verbleef Floor Geraedts voor de
zestiende maal in India en Bangladesh
ter ondersteuning van het Bangladesh
Archives Records Management
project (BARM). In onderstaand artikel
doet hij verslag van bijzondere
ervaringen met archiefbeheer in de
plattelandssamenleving.
Kenmerkend voor een ontwikkelingsland
als Bangladesh is het bestaan van
'bypass'-voorzieningen: naast officiële
instanties functioneert een wereld aan
particuliere instituten en personen. Zo
wordt het onderwijs omringd door
coaching centers voor bijlessen en
huiswerkbegeleiding, bijlesstudenten,
bijlesleraren en examentrainers.
Daarnaast bestaan tientallen particuliere
universiteiten. In de gezondheidszorg
vind je een soortgelijke combinatie van
voorzieningen.
Bij mijn bezoeken aan het platteland
ontdekte ik dat deze lijn ook daar wordt
doorgetrokken. Naast de overheids
structuur op informatiegebied, de Land
Registry met zijn bureaus in de wat
grotere dorpen en kleine steden,
functioneert in de kleine dorpen
een plaatselijk werkzame kenner
en - informeel - beheerder van het
'grondboek', de amin. In Berakhai in
westelijk Bangladesh wist deze man
precies te vertellen wie eigenaar of
huurder was van welk stuk grond,
boerderij of landarbeiderswoning. Zijn
archief bestond uit lijsten met namen en
genummerde stukken grond en dergelijke,
met als kernstukken kopieën van kopieën
van oude kadasterkaarten uit de koloniale
tijd, teruggaand tot de jaren twintig. Dit
plaatselijke archiefbeheer op 'grassroot'
niveau is een deel van een archiefwereld,
aanwezig tot in de uithoeken van het
land en aanwezig in alle haarvaten van
de maatschappij. Deze wereld onttrekt
zich volkomen aan het officiële archief
beheer. Dat geldt in belangrijke mate
ook voor een ander nogal wezenlijk
terrein van informatiemanagement en
archiefvorming in Bangladesh: de
bevolkingsadministratie. Bewust heb ik
ditmaal plaatsen bezocht waar ik kennis
kon opdoen van dit heel kleinschalige,
amateuristische maar in het dagelijks
leven van miljoenen mensen bijzonder
belangrijke archiefbeheer. Mijn doel was
kennis opdoen over:
- Hoe bereik je archiefvormers op dat
niveau?
- Hoe krijg je een beeld van hun
archiefvorming en -beheer?
- Hoe krijg je zicht op hun informatie- en
archiefvragen?
- Wat weten ze van en hoe verhouden
ze zich tot de National Archives of
Bangladesh, en wat weten ze van
de bijbehorende wetgeving?
- En, niet onbelangrijk: hoe krijg je
de National Archives of Bangladesh
geïnteresseerd voor dit kleinschalige,
informele maar zo belangrijke
'archiefbeheerssysteem'?
Kortom: BARM heeft er een aardige
uitdaging bij. Soms, zo bleek mij, is
informatie alleen opgeslagen in de
hoofden van dorpelingen. Zo tekende
een dorpeling uit zijn hoofd in het zand
de loop van bepaalde landscheidingen.
Bherakai: in het midden (met keppel en grijze punjabi) de amin van Bherakai, 27 januari 2010
(foto's auteur).
nummer 6 2010 23
