Geglazuurde ijsbeer
Grenzen slechten
Once in a lifetime?
Het Vredespaleis in Den Haag, een geschikte locatie voor 'Archives without Borders'
Natuurlijk heeft Archives without Borders
meer te bieden dan lezingen over de
hoofdthema's alleen. Op de zondag die
aan het congres voorafgaat, staat een
welkomstborrel gepland, waarbij Peter
Horsman zal terugblikken op het eerste
internationale archiefcongres van 1910.
De congresdeelnemers wordt op maandag
en dinsdag de mogelijkheid geboden
deel te nemen aan een diner. Tijdens
het congres worden 'bar camp'-sessies
ingericht, die deelnemers de mogelijkheid
bieden in een ad hoc-bijeenkomst op
open wijze vragen te stellen, informatie
te delen en te discussiëren over de
congresthema's. In de foyer is er ruimte
voor de presentatie van enkele
sponsoren en voor posterpresentaties
van relevante archiefprojecten. Velen
zullen verder de mogelijkheid niet
onbenut laten deel te nemen aan een
bezichtiging van het Vredespaleis. Deze
rondleiding voert onder meer langs de
vermaarde bibliotheek en de zalen
waarin het Internationale Gerechtshof
en het Permanent Hof van Arbitrage hun
zittingen houden. Er is in het paleis
meer te zien dan deze highlights alleen,
want het Vredespaleis herbergt
bijvoorbeeld ook de geschenken van
deelnemers aan de Tweede Haagse
Vredesconferentie van 1907: de mooiste
houtsoorten, veel marmer, en tal van
kostbare kunstvoorwerpen, zoals een
jaspisvaas die werd geschonken door de
laatste Russische tsaar. Een fontein die is
voorzien van een geglazuurd porceleinen
ijsbeer, zeehonden en vissen uit
Denemarken, zes grote zijden wand
tapijten uit Japan en het door Zwitserland
geschonken torenuurwerk.
Dankzij de samenwerking met het
Nationaal Archief kunnen de congres
deelnemers de film Nuremberg. Its
lesson for today zien. Deze film over
het Neurenberg-tribunaal is kort na de
Tweede Wereldoorlog gemaakt, maar
werd nooit uitgebracht en leek zelfs
verloren te zijn gegaan. Nadat de
beelden waren teruggevonden en met
steun van het Nationaal Archief konden
worden hersteld, is de film in 2009 dan
toch nog in première gegaan. Op de
woensdag na afloop van het congres ten
slotte, wordt (buitenlandse) deelnemers
de mogelijkheid geboden een of meer
archiefinstellingen te bezoeken.
Hierboven werd al aangestipt dat enig
idealisme - in aansluiting op de
positieve energie waarmee de inter
nationale dialoog tussen archivarissen
een eeuw geleden startte - aan Archives
without Borders ten grondslag ligt.
De cultuurhistorische waarde van
archieven is genoegzaam bekend. De
vraag is of de rechts- en bewijsfunctie
niet op een veel wezenlijker manier
betekenis geeft aan archieven dan het
erfgoedaspect. Daarom staat juist deze
thematiek tijdens het congres centraal.
Met archieven als instrument kunnen
burgers én overheden immers concrete
stappen zetten in de richting van een
meer transparante en meer
democratische samenleving. Om die
reden vragen KVAN en VVBAD anno
2010 aandacht voor de wereldwijde
betekenis van archieven in samenhang
met een goed overheidsbestuur,
democratische beginselen en het
veiligstellen van mensenrechten.
Het is helder dat dit slechts te realiseren
valt wanneer archieven worden omringd
door de zorg van professionals, namelijk
van archivarissen die borg staan voor de
toegang tot die archieven en voor 'het
recht om te weten'. Aan het begin van
de eenentwintigste eeuw onderkennen
beroepsverenigingen niet alleen het
belang van goede archiefopleidingen,
kennis en competenties, maar streven
zij ook naar solidariteit met collega's
die onder andere, vaak lastige
omstandigheden hun bijdrage leveren
aan een zo breed mogelijke toegang
tot archieven. Omdat de positie en
speelruimte van collega's wereldwijd
sterk verschilt, is het zinvol met elkaar
kennis uit te wisselen en 'tools'
te delen.
Het organisatiecomité van Archives
without Borders hoopt dat vele collega's
uit Nederland en Vlaanderen dat laatste
onderschrijven, en dat zij daadwerkelijk
naar Den Haag komen en zo de kans
grijpen om met vakgenoten uit de
gehele wereld in discussie te treden
over de maatschappelijke en
democratische betekenis van archieven.
De mogelijkheid om dat zo dicht bij huis
te doen, doet zich niet vaak voor.
Waarom zou u nog eens honderd jaar
wachten?
Hildo van Engen streekarchivaris a.i.
Streekarchief Land van Heusden en Altena
te Heusden en voorzitter organisatie
comité Archives without Borders.
Klaartje Pompe hoofd Beheer
Noord-Hollands Archief in Haarlem en
vice-voorzitter organisatiecomité Archives
without Borders.
nummer 6 2010 13
