In Memoriam
Jacob Cornelis Kort (1943-2010)
Woensdag 29 april overleed op 67-jarige leeftijd onze collega Jacob Kort. Hoewel hij al geruime tijd ziek
was, kon men hem tot voor kort nog regelmatig aantreffen in de studiezaal van het Nationaal Archief.
Onverstoorbaar
Mediëvistisch deskundige
Passie voor schaken en muziek
Jacob Kort begon zijn loopbaan in 1969,
na zijn studie geschiedenis in Leiden, als
stagiair bij de Derde Afdeling (Zuid-Holland)
van het Algemeen Rijksarchief, onder
leiding van drs. J. Fox. Na het behalen van
het diploma Hoger Archiefambtenaar werd
hij daar per 1 februari 1972 tot charter
meester benoemd. In zijn stagewerkstuk,
over het middeleeuwse archief van de
Heren van Voorne, burggraven van Zeeland,
beschreef hij, naast de aanwezige stukken,
ook de in de loop der eeuwen verloren
gegane archiefbescheiden. De in 1976
gepubliceerde inventaris van het archief
van de Heren van Haarlem bevat een
soortgelijke reconstructie. Het leverde Jacob
Kort faam op als inventarisator van niet
meer bestaande archieven. Men vond het
knap wat hij had gedaan, maar zette ook
vraagtekens bij de noodzaak hiervan.
Er wachtten immers nog zoveel archieven
op goede toegangen.
Geschiedenis in archiefland schreef Jacob
Kort toen hij in 1981 aan de Rijksuniversiteit
Leiden bij H.PH. Jansen als eerste archivaris
in Nederland promoveerde op een inven
taris: zijn driedelige inventaris van het
archief van de Graven van Holland.
Nadien zouden verschillende collega's zijn
voorbeeld volgen. Jacob Kort publiceerde
veel nadere toegangen, vooral op leen-
registers. In 1976 verscheen zijn 'Overzicht
van de leenkamers in Holland', een oude
wens van onderzoekers. Herdrukken
werden steeds aangevuld met nieuwe
vondsten. Jacob zou zich zijn hele
ambtelijk leven blijven bezighouden met
Hollandse leenkamers, een bron van groot
belang voor lokale en regionale
geschiedschrijvers - amateurs en
professionals. Velen van hen waren
aanwezig bij de herdenkingsbijeenkomst
op 6 mei in Gouda. Het archivarissenleven
van de onverstoorbare Jacob Kort wordt
getekend door het inventariseren van vele
archieven en daaruit publiceren van
allerlei gegevens, ook van genealogische
aard. Bij meer dan 200 publicaties wordt
hij als auteur vermeld. Maar Jacob was
niet alleen in depot of werkkamer te
vinden; wanneer er vanuit de studiezaal
een beroep werd gedaan op zijn kennis
van paleografie of Hollandse archieven,
was Jacob altijd bereid die te delen, met
de onderzoeker én met de aanwezige
studiezaalambtenaar.
Nieuwe manieren van leiding geven en
veranderende werkmethoden (de met
pen schrijvende Jacob sprak vaak over 'de
komputter') leidden in latere jaren in het
Algemeen Rijksarchief/Nationaal Archief
tot soms grote irritaties bij leiding én bij
Jacob Kort. Een detachering volgde, als
inventarisator bij de Hoge Raad van Adel.
Bij een reorganisatie in 2005 werd zijn
functie opgeheven; het reorganisatie
ontslag werd opgeschort totdat zijn werk
bij de Hoge Raad van Adel zou zijn
afgerond. Snel daarna openbaarde zich zijn
ziekte. Gezien zijn leeftijd werd afge
sproken dat Jacob zijn salaris zou behouden
tot aan zijn 65ste jaar. Met Jacob Kort
vertrok in 2005 een der grote mediëvis-
tische deskundigen van het Nationaal
Archief en een van de laatste archivarissen
die Latijnse paleografie machtig was, een
archivaris die op zijn geheel eigen
karakteristieke en integere manier altijd
bereid was zijn kennis te delen met klant
en collega.
Jacob Kort was meer dan alleen maar een
archivaris. Hij was een verwoed en kundig
schaker en nam aan vele gerenommeerde,
ook internationale schaaktoernooien deel.
Zijn andere passie was muziek. Met
gelijkgestemden schepte hij plezier in het
opgeven van muziekraadsels, waarbij niet
alleen componist en compositie geraden
moest worden, maar ook de uitvoering.
Enige jaren geleden ontmoette Jacob Kort,
die het grootste deel van zijn leven
vrijgezel was, de liefde van zijn leven.
Tijdens de herdenkingsbijeenkomst werd
hiervan op ontroerende wijze getuigd.
Helaas heeft deze verbintenis veel te kort
geduurd.
Sierk Plantinga werkzaam bij het Nationaal
Archief in Den Haag.
Sierk Plantinga
Jacob Kort (1943-2010).
nummer 5 2010 9
