Uitgelezen
a -)
it
w*->
Functioneel vormgegeven
Oorlogsgetroffenen
Zfrikvn «aar qre/iMiiCTt
*M aim tmridm.
Oll.TiJ'rar nf#
Thnrnu
vJfeünaj
m
Iflpd JfüSiirfriftl! Hlttyfll
Wegwijzer archieven en collecties
Tweede Wereldoorlog (december
2009) (www.archievenwo2.nl)
van Nationaal Archief en NIOD en
Onderzoeksgids Oorlogsgetroffenen
(maart 2010) (www.oorlogsge-
troffenen.nl) van Instituut
Nederlandse Geschiedenis en NIOD
(laatst geraadpleegd 25 april 2010).
In januari 2009 sprak ik in mijn recensie
van de Wegwijzer archieven en collecties
Tweede Wereldoorlog aanwezig bij het
Haags gemeentearchief de hoop uit dat
de landelijke wegwijzer, waarvoor de
Haagse gemaakt was, meer en beter
gebruik zou maken van de digitale
mogelijkheden. Hoewel het Haags
Gemeentearchief nog steeds naar het
eigen pdf-bestand verwijst, is sinds
december 2009 de landelijke website
online. De Wegwijzer is gemaakt door
het Nationaal Archief en het NIOD met
geld van het programma Erfgoed van de
Oorlog. Het doel is een landelijk over
zicht te bieden van bij Nederlandse
archiefinstellingen aanwezige archieven
met betrekking tot het nationaal-
socialisme en de Tweede Wereldoorlog.
De functioneel vormgegeven internet
pagina biedt precies wat je kan ver
wachten, en meer. Centraal staat het
zoeken, op de eerste plaats met behulp
van een eenvoudig zoekveld of een
uitgebreid zoekformulier. In het laatste
is het zoekresultaat geografisch te
beperken op regio (de wat vreemde
aanduiding voor de opties Nederland,
Nederlands-Indië, Nederlandse Antillen
en Suriname) en/of op provincie (in
Nederland). Na de keuze voor een regio
komt er, enigszins onverwacht, een
extra optie om het zoekresultaat ook
nog op thema's te beperken. Ook vanaf
de startpagina is het mogelijk om voor
een thema te kiezen. Over elk thema is
er een korte inhoudelijke toelichting en
een link naar alle archieven over dit
thema. Deze thema's zijn namelijk als
extra beschrijvingselementen gekoppeld
aan de archieven. Bij Nederland gaat het
in totaal om 50 hoofd- en subthema's
als Geallieerden, Kunst en cultuur,
Politieke partijen, Luchtbescherming
en Vervolging. Bij het overzicht van
archieven over een bepaald thema
is het vervolgens mogelijk om het
resultaat te filteren op basis van de
andere thema's en de regio of periode
van het archief. Je kunt bovendien
filteren op de archiefbeherende in
stelling, een mogelijkheid die ook als
afzonderlijke zoekingang op de start
pagina wordt aangeboden.
Van elk archief is er een korte inhoudelijke
beschrijving en onder andere de
vermelding van de archiefbeherende
instelling, de archiefvormer en even
tueel een link naar de volledige toegang
op internet. Bovendien is er meteen een
overzicht van de inventarisnummers uit
het archief die voldoen aan de criteria,
én de overige inventarisnummers uit het
archief die zijn geselecteerd. Ook aan de
beschrijvingen van de stukken is dus
extra metadata (thema, regio, periode)
toegekend. Bij de archieven is er nog
een vierde categorie gehanteerd: de
systematische indeling. De toegevoegde
waarde van deze klassieke indeling -
met het onderscheid tussen archieven van
overheids- en niet-overheidsinstellingen
- is echter beperkt. Wat wel een grote
meerwaarde heeft, is de thesaurus van
gemeenten. Los van het bij velen on
bekende begrip 'thesaurus' (niet opge
nomen in de kleine woordenlijst) is een
hulpmiddel waarin gemeentelijke
herindelingen (in dit geval na 1940) zijn
verwerkt niet alleen voor deze site zeer
makkelijk. Het zou mooi zijn als dit
hulpmiddel vrij beschikbaar komt om
bij andere portals en wegwijzers in te
zetten. Hetzelfde geldt overigens ook
voor de toegevoegde metadata aan
de beschrijvingen van de opgenomen
archieven en archiefstukken. Krijgen de
archiefbeherende instellingen die ook
aangeleverd om op te nemen in hun
toegangen?
Een paar maanden na de lancering van
de Wegwijzer volgde de presentatie van
de digitale Onderzoeksgids Oorlogs
getroffenen door het Instituut Neder
landse Geschiedenis en het NIOD,
eveneens gefinancierd uit het programma
Erfgoed van de Oorlog. Op de startpagina
staat de volgende korte uitleg: "Deze
site biedt een overzicht van archieven
van organisaties die betrokken waren
bij de terugkeer, opvang en naoorlogse
positie van getroffenen van de Tweede
Wereldoorlog."
Hoewel de term oorlogsgetroffenen
("burgers die tijdens de Tweede Wereld
oorlog op de één of andere manier
getroffen zijn door de Duitse of de
Japanse bezetting") zeer breed is, richt
de digitale onderzoeksgids zich na
drukkelijk alleen op de nasleep van de
Tweede Wereldoorlog. De naam 'Oorlogs
getroffenen' doet daarom wat vreemd
aan, waarom bijvoorbeeld niet
'Nasleepwo2'? In de digitale gids zijn de
aanvankelijk gescheiden onderzoeksgidsen
'Sociale Zorg en Rechtsherstel Oorlogs
getroffenen WOII, 1942-heden' en
'Opsporing en Verificatie, 1944-heden'
geïntegreerd met zes hoofdthema's als
onderverdeling. Deze thema's, als
Opsporing van vermisten, Wetgeving,
Sociale zorg en Rechtsherstel, hebben
uitgebreide toelichtingen met ook weer
een onderverdeling in onderwerpen.
nummer 5 2010 23
