Communities aan het werk
Tilburgse internetprojecten 'Géborén 1809' en 'De Charterbank'
K
Het aanbieden van gedigitaliseerde
bronnen kan helpen om mensen niet naar
de echte, maar naar de virtuele studiezaal
te laten komen. Het Regionaal Archief
Tilburg is de afgelopen jaren intensief
bezig geweest om de bevolkingsadmini
stratie te digitaliseren en op de website te
zetten: doop-, trouw- en begraafregisters,
de burgerlijke stand en de bevolkings
registers uit het hele werkgebied zijn gedi
gitaliseerd. De meeste akten hebben een
index op naam, zodat de genealoog rustig
thuis onderzoek kan doen. Het meren
deel van de archiefbezoekers komt voor
genealogisch onderzoek: daarom is eerst
de bevolkingsadministratie digitaal toe
gankelijk gemaakt. Het doel is niet alleen
dat de bezoekers onze informatie bekij-
ken, maar ook dat zij er iets mee gaan
doen. Consumenten moeten ook produ
centen zijn, helemaal in lijn met de Web
2.O-gedachte.
Het digitaliseren van registers en
andere archiefstukken is geen doel op
zich. Natuurlijk bereik je via internet
veel makkelijker meer mensen dan via de
traditionele studiezaal. Maar dat is niet
voldoende. Als archiefdienst kun je met
behulp van nieuwe technische moge
lijkheden de bezoeker meer laten doen
met het gedigitaliseerde materiaal. Door
bezoekers actief te maken in een com
munity zijn ze bereid om mee te helpen
informatie beter toegankelijk te maken
door links te maken of aan te passen. Ze
kunnen informatie verrijken door ver
banden tussen verschillende bronnen te
leggen en daarmee de inhoud meer con
text te geven. Archieven zijn al jarenlang
in de weer met omvangrijke groepen
vrijwilligers om met name de bevolkings
administratie beter toegankelijk te krijgen.
Bij het Regionaal Archief Tilburg is op die
manier ook de fotocollectie beschreven.
Soms door vrijwilligers zonder specifieke
kennis over de collectie, maar ook door
specialisten die een bepaalde groep foto's
vanuit hun deskundigheid optimaal toe
gankelijk hebben gemaakt. Dat geldt
onder meer voor de foto's van de Philips-
vestiging Volt in Tilburg. De keuze om
dat realtime online te doen is van meet af
aan gemaakt. Elk record dat is toegevoegd
is meteen doorzoekbaar en dus vindbaar
voor de websitebezoeker.
Zonder het belang van de traditionele
groep vrijwilligers tekort te willen doen,
zoekt het Regionaal Archief Tilburg nu
doelbewust naar vrijwilligers die in dui
delijk omschreven en in de tijd begrensde
projecten mee willen werken om gedigi
taliseerde informatie beter toegankelijk
te maken. De deelnemers krijgen rele
vante cursussen en instructies als ze daar
behoefte aan hebben. Het werken gebeurt
altijd online, zodat het resultaat meteen
zichtbaar is voor andere websitegebrui
kers. Op dit moment loopt het eerste van
die projecten af en staat het tweede in de
startblokken.
In 2009 is het tweehonderd jaar
geleden dat Tilburg stadsrechten
kreeg van koning Lodewijk Napoleon.
Om deze gebeurtenis te vieren is het
Regionaal Archief Tilburg, samen met de
Nederlandse Genealogische Vereniging
(NGV), het project 'Geboren in 1809'
gestart. In het jaar 1809 zijn er in Tilburg
338 kinderen geboren. De bekendste
hiervan is Petrus (Peerke) Donders, de in
Suriname overleden missionaris die het
door de paus verleende predicaat 'zalig'
mag dragen. Maar wie waren de andere
337 kinderen die in 1809 het levenslicht
zagen? Hoe oud zijn ze geworden? Wat is
er van hen terechtgekomen? Waar heb
ben ze gewoond? Welke beroepen hebben
ze uitgeoefend? Zijn ze getrouwd? Hebben
ze kinderen gekregen en hoeveel? Er zijn
zestig deelnemers van start gegaan om
de antwoorden te vinden. Niet iedereen
had ervaring met genealogisch onderzoek
en/of het werken met internet. In drie
workshops van twee uur kregen zij een
introductie op de voornaamste bronnen
die zij tijdens hun onderzoek nodig zou
den hebben: de doop-, trouw- en begraaf
registers, de akten van de burgerlijke
stand, het bevolkingsregister en de secun
daire bronnen. Ze kregen tips om te zoe
ken op internet, richtlijnen om met een
wiki te werken en een korte rondleiding
door de website. Later in het project zijn
er nog enkele informatieavonden over
huizenonderzoek geweest. Elke maand
was er een informele deelnemersbijeen-
dienstverlening
komst. Hier konden de deelnemers met
elkaar van gedachte wisselen over hun
onderzoek. Omdat de meeste van de
gebruikte bronnen digitaal beschikbaar
zijn, konden de deelnemers ervoor kiezen
om een deel van hun onderzoek thuis te
doen.
Wiki
Voor het verwerken van de gegevens
is een wiki gekozen. Die keuze had ver
schillende pragmatische redenen: het is
standaardsoftware die zich al bewezen
heeft en het is veel gemakkelijker en
goedkoper dan zelf iets te (laten) ontwik
kelen. Een wiki is bij uitstek geschikt om
teksten op te zetten, afbeeldingen in te
voeren en links te maken. Zonder pro
blemen kunnen er meer mensen tege
lijk in werken. Elke deelnemer kreeg een
aantal borelingen waarvan hij of zij de
levensloop moest uitzoeken. De resulta
ten werden door de deelnemers in de wiki
geplaatst. Deze informatie was daarna
direct online beschikbaar. Ook afbeeldin
gen van de beeldbank en aktes konden
worden gekoppeld aan de betreffende
pagina, zodat op een pagina de verschil
lende bronnen die betrekking hebben op
die persoon samenkwamen en meteen
zichtbaar waren. Voor dit project is de
wiki niet helemaal opengesteld. Alleen
deelnemers konden gegevens invoeren.
Het is de bedoeling dat na afloop van het
project in oktober 2009 de wiki openge
steld wordt. Niet-deelnemers konden wel
informatie bijdragen via de projectco
ördinator of op het speciale Geboren in
1809-prikbord.
Geboren in 1809 is een
groot succes. De deel
nemers zijn zonder uit
zondering enthousiast
over het project en de
manier waarop zij hun
bijdrage hebben kun
nen leveren. Ze zijn
er stuk voor stuk in
geslaagd de gevonden
informatie in de wiki
te plaatsen. Cruciaal in
een dergelijk project
is de projectcoördina
tor, vraagbaak en pro
bleemoplosser, die als smeermiddel tussen
de groep deelnemers en het eindresultaat
fungeert. De combinatie tussen werken op
internet en de real life-bijeenkomsten bleek
eveneens succesvol. Bijzonder was dat deel
nemers zich verbonden voelden met 'hun'
borelingen. Zoals een van de deelnemers
zei: "Het voelt bijna als familie."
'De Charterbank' is kleiner van opzet:
er wordt niet gebruikgemaakt van een
wiki (wel van Web 2.0-toepassingen en
een community) en het richt zich op
een kleinere doelgroep. Het project is
gestart in oktober 2009. Een twintigtal
vrijwilligers gaat zich het komende half
jaar bezighouden met het online bestu-
deren en transcriberen van de charters
van Geertruidenberg en Raamsdonk.
Van de deelnemers worden wel speciale
vaardigheden verwacht, zoals kennis van
en ervaring met oud schrift, interesse in
de lokale geschiedenis en veel geduld en
enthousiasme. Als pilot zijn 88 charters
van Raamsdonk en Geertruidenberg uit
de periode 1329-1797 gedigitaliseerd en
in een online beeldbank gezet. Op deze
manier wordt voorheen ontoegankelijk
materiaal openbaar gemaakt. En doordat
de resultaten direct online beschikbaar zijn,
worden de charters toegankelijk voor een
veel groter publiek. Als ondersteuning en
communicatiemiddel naast de charterbank
is er een online community opgezet die
ook toegankelijk is voor niet-deelnemers.
Hierop staan activiteiten, foto's filmpjes,
activiteiten, teksten en discussies. De suc
cesfactoren van 'Geboren in 1809' krijgen
in dit project ook een plaats. Er worden
regelmatig deelnemersbijeenkomsten geor
ganiseerd en een projectcoördinator (com-
munitymanager met inhoudelijke kennis)
onderhoudt de contacten.
Beide projecten laten zien dat er van
uit de groep geïnteresseerden enthousi
asme is om mee te werken en om digitale
informatie toegankelijk te maken. Het
leuke van deze projecten is dan ook het
tweerichtingsverkeer: de deelnemers hel
pen het archief door het beter toeganke
lijk maken van het gedigitaliseerde mate
riaal. Het Regionaal Archief Tilburg facili-
teert de deelnemers door het aanbieden
van het gedigitaliseerde materiaal, het
geven van cursussen en het organiseren
van bijeenkomsten. Dit blijkt een gouden
combinatie te zijn.
8
oktober 2009
oktober 2009
Door Astrid de Beer
Er komen steeds minder mensen naar het
archief. In de toekomst zal dat aantal nog
verder gaan dalen. Wat kan daaraan gedaan
worden? Het archief 'leuker' maken, meer
activiteiten plannen en op deze manier
hopen dat er meer bezoekers komen? Nee,
vergeefse moeite volgens het Regionaal
Archief Tilburg. Onze potentiële archief
bezoekers bevinden zich op het internet,
in de verschillende fora en websites over
genealogie. Daar moeten we ze dus zoeken.
In deze bijdrage maken we kennis met twee
Tilburgse internetprojecten.
Vrijwilligers Frank en Maria Sneijders enthousiast aan de
slag voor het project 'Geboren in 1809' (foto's Regionaal
Archief Tilburg).
Digitaliseren en vrijwilligers
Geboren in 1809
Informatieavond voor de vrijwilligers van het project
'Geboren in 1809'.
De Charterbank
REGIONAAL ARCHIEF TILBURG
De online community van het project 'De Charterbank'.
Gouden combinatie
Astrid de Beer is medewerker dienstverle
ning bij het Regionaal Archief Tilburg. Dit arti
kel schreef zij met medewerking van collega
Luud de Brouwer. Voor meer informatie over
de projecten die in dit artikel zijn beschreven
bezoekt u de websites www.geborenin1809.nl
en http://charterbankratilburg.ning.com
archievenblad
archievenblad
