iducatie en communicatie
educatie en communicatie
10 I
langer in instituties plaats, maar vooral in
de huishoudelijke en persoonlijke sfeer.
Hoewel Web 2.0 een hypeterm is waarop
wel wat is af te dingen - en we groeien
naar Web 3.0 en 4.0 - blijft de essentie
ervan overeind, namelijk dat het gewor
teld is in sociale netwerken die nu ook
waarde opleveren voor de informatiesa
menleving. Dit komt door de meerwaar
de door de bereidheid om te delen, tot
samenwerking en de fundamentele vaar
digheid tot openheid. Was het publiek
vroeger 'eindgebruiker', nu heeft het een
meer gedifferentieerde en actieve rol. Tot
slot ging Valerie Frissen in op de beteke
nis van dit alles voor de archiefwereld,
die volgens haar al een positieve grond
houding ten opzichte van dit alles heeft
maar goed moet bijhouden wat hierin
de kansen en mogelijkheden zijn. Steeds
meer worden de informatieverbindingen
gekoppeld aan de sociale verbindingen
en netwerken. Daarmee wordt informa
tie gepersonaliseerd en lijkt collectieve
kennis verloren te gaan. Er is ook sprake
van een 'googlisering' van kennis, waar
bij systemen als Google als poortwachter
worden gezien van de informatietechno
logie. Een en ander roept de vraag op: is
slimme technologie ons te slim af? De
belangrijkste uitdaging voor archieven
is daarbij de vraag wie de poortwachters
van de informatie zijn: wie bewaakt het
juiste gebruik van de informatie?
Hierna presenteerden, geheel onder toe
zicht van archivarissen, vijf sponsoren
zich gedurende een minuut met zoge
heten elevator pitches: Devent-it, Janssen
Film Audio, Adlib, X-cago en Goldfire.
De mogelijkheden om met behulp
van geodata historische gegevens te ana
lyseren en te presenteren, zijn legio. Peter
van Doorn, directeur van DANS (Data
Archiving and Networked Servies), liet
hiervan een aantal sprekende voorbeelden
zien. Door gebrek aan geld en/of kennis op
dit terrein wordt door geesteswetenschap
pers nog onvoldoende gebruikgemaakt
van geodata. DANS tracht hierin te voor
zien door middel van drie projecten: een
geodataloket, de ontwikkeling van een
eigen Nederlands historisch geografisch
informatiesysteem en het Alfalab, waarin
vijf KNAW-instituten samenwerken. Zijn
boodschap: je hebt niets aan alleen mooie
kaartjes. Wanneer er geen goede analyse
aan ten grondslag ligt, blijven het alleen
mooie praatjes. Volgens Van Doorn zijn
nog maar weinig GIS-data beschikbaar
en de beschikbare gegevens zijn moeilijk
onderling vergelijkbaar en vaag. Uit de
discussie die volgde, bleek dat de samen
werking met in het archiefwezen bekende
partijen als WatWasWaar of vrijwilligers
nog niet structureel is.
In de tweede presentatie liet Jan Druijff
(hoofd Facilitaire Zaken gemeente
Overbetuwe) zien dat GEO en DIV onlos
makelijk verbonden zijn. Hij presenteerde
het project IRIS: Integraal Raadpleegbaar
Informatie Systeem, een integratie van
de primaire applicaties van de gemeen
telijke afdelingen met de documenten
in het DMS, ontsloten via de geografi
sche invalshoek. Door middel van een
rechtstreekse koppeling met Overbetuwe
demonstreerde hij de werking van het
systeem. Daarna beschreef hij wat er
allemaal gedaan is om tot dit resultaat te
komen. Belangrijk is vooral het vastleg
gen van de uitgangspunten van de betrok
ken systemen. Bij de integratie van alle
data bleek een informatiebeveiligingsplan
onontbeerlijk. Deze presentatie liet zien
wat er mogelijk is binnen een gemeente
als de medewerkers van informatisering,
automatisering, DIV, geografie en de web
site hun krachten bundelen op basis van
een gedeelde visie.
Lijn 1 werd afgesloten door Milko
Wansleeben (Universiteit Leiden, Archeo
logie) en Wim de Haas (Rijkswaterstaat).
Zij gaven een korte presentatie,
waarna zij met de zaal in discussie gin
gen onder leiding van Peter Doorn.
Wansleeben legde uit dat een opgraving een
worden opgeslagen in een objectgericht
GIS-systeem. Aan de inpassing van de
geodata in het primaire proces wordt nog
gewerkt.
Bij Maarten Brinkerink, Judith
Moortgat en Christian van der Ven stond
social tagging centraal. Archivarissen spre-
Het tweede deel van opening was voor
KVAN-voorzitter Fred van Kan. Hij legde
de rol en ruimte van de professional uit.
De professional - zowel de archivaris als
de records manager - moet zich bemoei
en met alle vragen die met informatie te
maken hebben. Daarom zoekt de KVAN
ook nadrukkelijk samenwerking met SOD
en NVBA. Die professional heeft ook een
(internationale) maatschappelijke verant
woordelijkheid. De professional promoot
het belang van good governance, van vrije
toegang tot informatie. Speciaal daarvoor
zal de KVAN, samen met de VVBAD, op
30 en 31 augustus 2010 een internatio
naal congres in Den Haag organiseren
waarin good governance het hoofdthema
is. Van Kan benadrukte dat het hebben
van een ethische code voorwaarde is voor
het certificeringstraject.
Keynote-spreker
prof. dr. Valerie Frissen
(bijzonder hoogleraar ICT
en Sociale Verandering
aan de EU Rotterdam en
senior strateeg bij TNO)
opende haar bijdrage met
het illustratieve Youtube-
filmpje 'Did you know?
Shift happens', dat in
een waar bombardement
van geluid en beeld fei
ten het publiek in schoot
over de informatie
samenleving. In onze tijd
speelt ICT een sleutelrol
in het maatschappelijk
verkeer, is er daardoor
sprake van globalisering
en exponentiële innovatie, maar ook een
groeiende samensmelting van mens en tech
niek. Innovaties op ICT-gebied vinden niet
eenmalig waarnemingsproces is, waarbij
de bron wordt vernietigd. Voor duurzame
opslag van de beschikbare data is het E-
Depot Nederlandse Archeologie (EDNA)
ontwikkeld. Het concept van EDNA is
dat alle (archiefwaardige) datafiles die
archeologen aanbieden worden opgeno
men, mits aan bepaalde eisen is voldaan:
selectie, beschrijving onderzoeksproject,
databasestructuur en datafiles. De Haas
liet zien dat bij RWS de levenscyclus van
de objecten het uitgangspunt is van de
informatievoorziening. De objecten wor
den in opdracht van RWS door de markt
gebouwd én onderhouden. Dit resulteert
in een ingewikkeld informatiemodel van
de informatiebehoefte van zowel RWS
als de aannemers en de archieffunctie,
in relatie tot de levensduur en het onder
houd van het object. De benodigde data
ken niet de taal van de gebruikers. Om dit
probleem te verhelpen kan er gebruik wor
den gemaakt van zogeheten user generated
content. Enerzijds schakel je hierbij de
gebruikers in voor het toegankelijk maken
van een collectie, terwijl je anderzijds
een verrijking van de toegankelijkheid
mogelijk maakt. Binnen 'Beelden voor de
Toekomst' deed het Nationaal Archief op
dit gebied een pilot waarbij ruim achthon
derd foto's op FlickrCommons geplaatst
werden. Alle foto's zijn door hen bekeken
en bijna driekwart is door het publiek van
tags voorzien. Opmerkelijk is dat gebrui
kers vaak geen feitelijke informatie plaat
sen, maar persoonlijke herinneringen.
Rob Coers en Maurice den Dobbelsteen
hielden een lange elevatorpitch over 23-
archiefdingen.nl, en dan met name bij
het Nationaal Archief. 23-archiefdingen.
nl is er voor iedereen, het is een open cur
sus, maar deze online training kan ook
KVAN-dagen samein de ruimte
Door Hans Berende, Jac. Biemans, Ineke van den Broek, Dick Deuzeman, Otto van der Mei], Joost Salverda, Fransien Smeets, René Spork en Ruud Yap
archievenblad juli 2009
Lijn 1: Ruimte als structuur
Lijn 2. Markeer de Ruimte
De sprankelende opening in het vlakkevloer-
theater de Toneelschuur was aan gastheer
Lieuwe Zoodsma. Hij liet zien hoe Haarlem
mers er al eeuwen in slagen de eigen
geschiedenis op te bouwen door een goede
combinatie van feit en fictie, ter meerdere eer
en glorie van hun stad. Zo blijkt de bekende
Laurens Janszoon Coster, uitvinder van de
boekdrukkunst, waarschijnlijk niet eens
bestaan te hebben. En is het hoofd van zijn
beeld in de stad niet van hem afkomstig,
maar van de beeldhouwerervan: Louis Royer.
Zoodsma verzocht de congresbezoekers dit
nog niet te verklappen aan Haarlemmers zelf
tot aan de gemeenteraadsverkiezingen.
Tot (en na) die tijd is elke archiefonderzoeker
uitgenodigd onderzoek te komen doen naar
feit en fictie van Haarlem en omgeving.
Bijpraten in de foyer van de Toneelschuur (foto Paul Maessen).
Poortwachters
Noteer en archiveer! (foto René Spork).
Eva van Oene, studente van de Reinwardt Academie, wijst de
bezoekers van de KVAN-dagen de weg naar de Toneelschuur
in Haarlem (foto Paul Maessen).
juli 2009 archievenblad
