burgerlijke stand
burgerlijke stand
archieven die in het gemeentearchief van
Gemert lagen op zich. Aanvankelijk leek
het erop dat er een groot Streekarchief
Peelland zou komen in Helmond. Er werd
gesproken over één regionaal historisch
centrum voor het Samenwerkingsverband
Regio Eindhoven; deze regio bestaat uit
22 gemeenten, waar Gemert-Bakel er één
van is. Uiteindelijk heeft de gemeente in
2004 besloten een eigen gemeentearchief
te willen houden. Dit was een heel bewus
te keuze vanuit een bestuurlijke visie:
het besturen van een gemeente dient te
gebeuren vanuit het verleden naar de toe
komst. Daarom vindt het bestuur het van
groot belang dat de kennis van het verle
den zowel geografisch als organisatorisch
dicht bij het bestuur staat. Door dit besluit
ontstond de vacature voor gemeentear
chivaris. Bovendien moest er geïnvesteerd
worden in het archief. Mijn eerste taak
was dus eigenlijk om een nieuw gemeen
tearchief op te zetten en ik ben dan ook
begonnen met een nulmeting."
En hoe is de situatie nu? Jullie hebben kort
geleden ook flink verbouwd.
"Klopt, sinds 2005 is er een beleidsplan vast-
gesteld, evenals een Archiefverordening
en een Besluit Informatiebeheer. Er is een
nieuwe archiefbewaarplaats gebouwd.
De publieksruimten zijn uitgebreid en
gemoderniseerd en er zijn nieuwe kan
toorruimten ingericht. De formatie is uit
gebouwd van 1,2 fte in 2004 naar 3,5 fte
in 2009. De archieven van de voormalige
gemeenten Gemert en Bakel en Milheeze
zijn inmiddels vanuit vijf verschillende
locaties naar de nieuwe archiefbewaar
plaats overgebracht. Het is natuurlijk een
enorme uitdaging om zo een gemeente
archief weer op te bouwen. In 2007 is
de nieuwe website gelanceerd. Hierin is
een aanzet tot een beeldbank en indexen
opgenomen. Ook zijn de inventarissen
van 80% van onze archieven te doorzoe
ken. Het komend jaar ligt de uitdaging in
het digitaliseren van de bevolkingsregis
ters, de akten burgerlijke stand, de DTB's,
de belastingregisters, de militieregisters,
de dia's, negatieven- en fotocollecties en
het op internet krijgen van ruim 250.000
records in diverse indexen.
Wat de situatie in Gemert-Bakel ook bij
zonder maakt, is het convenant met
de Heemkundekring 'De Kommanderij
Gemert'. Deze heemkundekring heeft
haar heemkamers in de gehuurde ruimte
boven de lees- en studiezaal en de kanto
ren van het Gemeentearchief. Wij streven
naar één loket: het maakt voor een bezoe
ker niet uit of de informatie uit bestanden
van de heemkundekring of uit de bestan
den van het Gemeentearchief komt.
We hebben daarom in de lees- en stu
diezaal twee balies. Een balie wordt
bemenst door medewerkers van het
Gemeentearchief die uiteraard het archie
fonderzoek begeleiden; de andere balie
wordt bemenst door vrijwilligers van de
heemkundekring, die helpen bij onder
zoek in secundaire bronnen en ondersteu
ning bieden in de eerstelijnsopvang van
bezoekers. Daarnaast levert de heemkun
dekring vrijwilligers die ondersteuning
bieden in de backoffice, bijvoorbeeld bij
indiceringsprojecten of het digitaliseren
van gegevens. Momenteel werken er 38
vrijwilligers bij het Gemeentearchief, van
wie het merendeel verbonden is aan de
heemkundekring; zij leveren in totaal
ruim twee fte extra arbeidskracht."
En dat slaat aan bij de gebruikers?
"Jazeker! De aantallen van bezoeken aan
40 I
de studiezaal en schriftelijke verzoeken
om informatie nemen nog steeds toe.
De bezoekersaantallen zijn in 2008 ten
opzichte van 2007 zelfs gestegen met
bijna 50%, maar dit vergelijk gaat wat
mank vanwege de verbouwing in 2007.
Ten opzichte van 2006 zien we echter nog
een stijging van 25%. De schriftelijke ver
zoeken om informatie lagen in 2007 al
iets hoger dan in 2006, maar zijn in 2008
ruim verdubbeld. Het lijkt erop dat wij de
uitzondering zijn die de regel bevestigt.
Men zegt immers dat bij het opzetten van
een nieuwe website en het online zetten
van informatie je studiezaal leegloopt.
Ik waag dit echter te betwijfelen; waarom
zouden dan heemkamers het door de bank
genomen dan wel steeds drukker krijgen?
Natuurlijk zullen er mensen snel willen
zoeken naar informatie en dit op inter
net doen. Maar we moeten naar mijn idee
niet vergeten dat een groot aantal bezoe
kers kwam - en nog steeds komt - om te
zoeken. Als zij immers gevonden hebben
wat ze zochten, gaan ze iets anders zoe
ken. Naast het zoeken komen zij voor de
sfeer, het contact met andere 'zoekers' en
om te leren van de kennis en kunde van
de archiefmedewerkers. Joan van Albada
heeft mij ooit gezegd dat de beste archief
medewerker met de grootste lokale ken
nis in de studiezaal hoort te zitten. Ik ben
in Gemert-Bakel geregeld gewaarschuwd
Hoe was het met je dienst gesteld
toen je daar begon? Wat heb je
aangepakt en waarom?
"In 1997 is de gemeente Bakel
en Milheeze samengevoegd
met de gemeente Gemert.
De gemeentearchivaris van
Gemert, L. Rouppe van de
Voort, nam toen ook afscheid.
De gemeente Bakel en Milheeze
was aangesloten bij het Streekarchivariaat
Peelland. Het was niet duidelijk wat er met
het archief zou gebeuren: zelfstandig blij
ven of samengaan met het Streekarchief
Peelland en het Stadsarchief Helmond.
Mariet Adriaans nam het beheer van de
het vooral niet te stads te maken, maar
het dorpse te borgen. Ik raak er meer en
meer van overtuigd dat het kleinschalige
de drempel verlaagt om eens binnen te
komen kijken."
archievenblad
Robin Hood, omdat we ook elk
seizoen wel ergens gevraagd
worden een show rond Robin
Hood te doen. We kamperen
in replica's van middeleeuwse
tenten op het kasteelterrein,
's Avonds bij het kampvuur
gaat de wijnfles rond en wordt
de show besproken. Bovendien
zijn er geregeld discussies over
middeleeuwse thema's. Wat we
niet weten wordt opgezocht
en later teruggekoppeld of we
proberen het gewoon uit."
dat ook in de westerse tradities dergelijke
principes gebruikt zijn en ik probeer hier
sporen van te vinden. Wij zijn als gezin lid
van een Engels medieval
entertainment gezelschap;
het lijkt op re-enactment
of living history, maar is
het niet helemaal. Onze
groep zoekt veel interac
tie met het publiek, maar
probeert daarnaast ook zo
goed mogelijk het leven
in de middeleeuwen te
laten zien, over de periode
1200 tot 1485. Ons gezel
schap wordt ingehuurd
om bij kastelen en evene
menten enkele dagen op
te treden voor het publiek
met verhalen en demon
straties. Vast onderdeel is
een show van ruim een
uur over de geschiedenis
van de Engelse longbow.
We zijn dan ook allemaal
handboogschutters. Ieder
heeft één of twee alter
ego's, waarvan er één
past in de legenden van
Het vernieuwde gebouw van het gemeentearchief
Gemert-Bakel in 2007.
1 archievenblad maart 2009
maart 2009
Leo Rouppe van der Voort en Anette de Lange, resp.
voormalige gemeentearchivaris van Gemert en huidig
gemeentearchivaris van Gemert-Bakel, in de vernieuwde
studiezaal van het gemeentearchief Gemert-Bakel, 2007.
Jac. Biemans is redacteur van het
Archievenblad en hoofd PR en educatie bij
het Stadsarchief in 's-Hertogenbosch.
Anette, Rolf en de kinderen tijdens carnaval in 'Oeteldonk'
('s-Hertogenbosch) 2007.
