burgerlijke stand
reference (en daarmee vaak van gesloten
deuren) kende hetzelfde probleem als ik
zojuist schetste. Het was geen waarborg
dat de juiste dan wel de beste mensen op
de goede plek terechtkwamen en bleven
komen. Ik heb geprobeerd dat te veran
deren door een projectorganisatie in te
voeren, maar heb daar weinig ruimte
voor gehad. Dat was deels een budgetpro
bleem, maar dat hebben we weten op te
lossen. Follow-ups zijn maar deels gelukt
en met te grote vertraging; alhoewel, het
lijkt nu beter te gaan. Maar over de gehele
linie zijn er onvoldoende middelen om
projecten goed van de grond te krijgen.
Bovendien, te weinig mensen krijgen
de tijd van hun baas die nodig is, en de
vrijwilligers van vroeger die avonden en
weekenden voor de ICA werkten, lijken
aan het uitsterven. Mensen hebben ande
re prioriteiten.
Ook had ik meer willen bijdragen aan
de introductie van het standaardiseren
in stappen, zoals bijvoorbeeld in de con
servering kan worden gedaan. Er is veel
frustratie bij ontwikkelingslanden, omdat
je zonder ISO-standaard niet meetelt.
Een oplossing zou een stapsgewijze certi
ficering kunnen zijn: eerst verpakking en
vervolgens berging, zodat men per stap
ISO compliant is. 'Wij' zijn in dat opzicht
te veel gefocust op onze eigen context.
We moeten leren om te luisteren naar
anderen, maar die moeten weer leren
zich uit te spreken op een manier die 'wij'
begrijpen."
Wat zijn de mooiste dingen van het ambt
van secretaris-generaal geweest?
"Het ambt van secretaris-generaal is
de mooiste baan die er is in het vak.
Het wonen in Parijs is puur genot.
Je moet wel veel van je sociale leven weg
cijferen, tenzij je het bewust forceert: de
dagen zijn lang, de avonden kort, en je
hebt maar weinig weekenden vrij. De ICA
is een 24-uurs organisatie, zeven dagen in
de week. Zo ben ik in het koor van Marjan
gaan zingen en hebben we een uitgebreid
abonnement op de Opera genomen.
Dat dwingt tot planning en regelmaat.
Als secretaris-generaal reis je (te) veel
en leef je in een constante bubbel. Daar
staan wel de levenslange vriendschappen
tegenover, professionals of niet. Het vak
van archivaris en de inhoud van het ambt
zijn geweldig. En door de ICA is de wereld
je voor- en achtertuin."
Wat zou je de met jouw internationale blik en
ervaring willen meegeven aan de Nederlandse
archiefwereld?
"Ik zie een versplintering van het vak
in plaats van versterking. Archivarissen
zouden meer als vaklieden met elkaar op
moeten trekken in plaats van concurre
ren: de een heeft geld, een ander uren,
een derde genialiteit en een vierde uit
houdingsvermogen. Archivaris zijn is als
48
burgerlijke stand
Naar een titel wordt gezocht (inmiddels is
hij als vrijwilliger, in de rol van chargé de
mission, weer aan het secretariaat van de
ICA verbonden; red.). De eerste aandacht
zal uitgaan naar mijn vrouw Marjan. Ik
zal moeten leren zelf bezig te zijn, weer
echte boeken te gaan lezen en af en toe
niets te doen. Ik heb plannen om mij
meer bezig te gaan houden met fotografie
en met OCR van handschriften, een oude
liefde. Verder zal de Blue Shield mijn aan
dacht houden. Misschien dat een enkele
collega me uitnodigt als praatpaal, mis
schien als spiegel: veel nationale archiva
rissen zijn relatief eenzaam, dat heb ik in
de loop der jaren wel kunnen vaststellen.
En daarnaast zullen we samen gaan reizen
om de vele vrienden te bezoeken die we
over de jaren heen hebben gemaakt. Maar
ik wil ook begrijpen, wat ik nu eigenlijk
al die jaren heb gedaan en denk er daar
om aan om nog een studie op te pak
ken: Internationale Betrekkingen. Waar?
Dat weet ik nog niet. We blijven in Parijs
wonen, maar zullen ook een deel van het
jaar in Nederland verblijven. Daar zal ik
moeten leren om eigen baas te zijn."
een sacrament: als je alleen aan eigenbe
lang kan denken, dan ben je geen archi
varis. Zo was er in Dordrecht het archief
van de Rijks HBS, erg belangrijk om
inzicht te krijgen in de cultuurgeschiede
nis van de stad. Officieel hoorde het thuis
in het Rijksarchief Zuid-Holland. Ik heb
het nooit laten microfilmen. Helaas heb
ik het wel moeten laten gaan toen Zuid-
Holland het opeiste. Zuid-Holland heeft
het laten herbewerken door de Centrale
Archief Selectiedienst, resulterende in een
archief op hoofdlijnen, toegankelijk door
een Institutionele Toegang. Na een wets
wijziging werd het archief teruggebracht:
per meter was een doos overgebleven.
Voor Dordrecht heeft het archief geen
betekenis meer. Dat vind ik geen vakman
schap: je moet ook altijd kijken naar de
intrinsieke waarde en de context van een
archief. PIVOT is naar mijn mening uit
zijn context gehaald en ten onrechte ex
post op papier toegepast. Functionele ana
lyse was elektronisch bedoeld, ex ante."
Wat kunnen we in de toekomst van Joan van
Albada verwachten?
"Wat de toekomst brengt? Eerst moet ik de
gadering in Wenen; red.). Daarna weet ik
het nog niet precies. Mijn opvolger David
Leitch wil mij graag op de reservebank.
dag halen dat ik werkelijk stop (Joan heeft
inmiddels afscheid genomen van de ICA
op 8 oktober 2008 tijdens een bestuursver-
Burgerlijke Stand
Naam: Joan van Albada
Geboren: 6 oktober 1943 te Akkrum
Opleiding:
1964-1972 Geschiedenis aan de
Rijksuniversiteit Groningen
Burgerlijke staat:
Getrouwd met Marjan Vogel
Werk:
1972-1980 Gemeentearchivaris te Tilburg
1980-1990 Gemeentearchivaris te
's-Hertogenbosch
1980-1990 Vicevoorzitter VAN
1990-1998 Gemeentearchivaris te
Dordrecht
1998-2008 Secretaris-generaal van de
International Council on Archives
Over de grenzen met Joan
Joan en Janus, Joan was Janus, Janus was
Joan. De tijdschriften rolden soms over ons
heen. Het is 1993, we schrijven Dordrecht
en Joan was Internationaal.
In Dordrecht vele petten op, de spanning
daagt hem uit. Unesco sponsort als goede
partner zijn projecten in archivering, en
zo kwamen we in Nigeria. Hij vraagt mij
mee als troubleshooter. Op naar Enugu,
overladen met handbagage: overheadpro
jector en laptops. Het welkom in Lagos is
een weerzien met zijn vrienden, ledereen
herkent zijn glimlach c.q. grimas. Alles
per bestelauto nog zo'n 700 km verder,
het meeste overleeft de reis. Laptops, dat
waren toverdoosjes, de studenten verdrin
gen zich er omheen. Het stof en klamme
klimaat legt er al gauw eentje stil.
We vinden een computerschooltje, het
brengt uitkomst. De baas komt en 'ziet
wel wat' in onze laptop. "Ik wil hem mee
nemen en breng hem morgen heel terug".
"Dat is goed", grapt Joan hem in vertrou
wen toe. 's Nachts uit elkaar gehaald en
weer in elkaar gezet komt het apparaat
's morgens werkend terug. Vertrouwen op
het scherpe af, dat is wat Joan veel vrien
den gaf. Zijn programma was vol en strak
getimed en vier weken later slagen alle
studenten, sommige zelfs cum laude.
Joan wordt op de graduatieceremonie,
met een staf, voor de eeuwigheid tot chief
geslagen door chief Prof Ukwu. Zijn staf en
schild getuigen er nog van.
Als gast was hij óók een goede gastheer.
In zijn programma was altijd wel tijd voor
een uitstapje. Je leerde er elkaar beter
door kennen en de resultaten lieten dat
zien. ICA, de dekmantel voor veel werk,
was altijd aanwezig tot op het laatste
moment. De laatste tien jaar heeft
hij bevlogen de wereld beheerst met
zijn meetings en conferenties in Zuid-
Amerika, Zuid-Afrika, Tunesië, IJsland,
Indonesië, Beijing en Sevilla. Parijs was
zijn thuisbasis. Een dubbel leven: inter
nationaal en 'nationaal' zijn werk, thuis
in Parijs en Hilvarenbeek.
Hij blijft de wereld verbinden met zijn
mondiale vriendenschare. Hij vanuit
Parijs, ik vanuit Enugu waar ik ben
getrouwd dankzij een vriendschap als
de zijne. Zij, ooit student, is nu mijn
vrouw Nkechi en we hebben een kind:
Dominiek van 8. Joan en zij werkten
samen om Afrika internationaal op de
kaart te zetten. Sevilla, het congres
met Dominiek als de jongste deelnemer
ooit, negen weken oud. Daarna Tunesië
en IJsland en Zuid-Afrika. Hij heeft daar
uit ook nu al internationale vrienden.
Zo kijk ik tien jaar terug: Joan een
vriend voor het leven en een inspirator
voor het samenbrengen van mensen en
kennis. Joan, dank je wel voor je bevlo
genheid, je bezorgdheid en je vriend
schap vol herinneringen.
Han Kuipers,
Restaurator bij Erfgoedcentrum DiEP te
Dordrecht.
archievenblad
februari 2009
februari 2009
archievenblad
Afscheidswoord tijdens het ICA-congres in Kuala Lumpur
(foto Joo-h/un Lee, National Archives of Korea).
Ruud Yap is verbonden aan de afdeling
Selectie en Acquisitie van het Nationaal
Archief in Den Haaf en is redacteur van het
Archievenblad.
Afscheidsdronk in Kuala Lumpur. Lorentz Mikoletzky (I.)
nam afscheid als president van de ICA, Joan van Albada als
secretaris-generaal, (foto Joo-hyun Lee, National Archives
of Korea).
