Omdat het SCdMIGn
van gebonden documenten in kleur
veei eenvoudiger en slimmer kan
Wmrasa
PS7000CMK2
nu A2++
KN
KONICA MINOLTA
The essentials of imaging
Hoe de Konica Minolta PS7000CMK2
uw scanproblemen oplost.
bii do TfLiPPERTJES
Vervolg van pagina 9
archief- en documentatiecentra. Aan pro
testantse zijde moet je dan denken aan
het Historisch Documentatiecentrum
voor het Nederlands Protestantisme
(HDC) in Amsterdam, aan het Archief- en
documentatiecentrum van de Vrijgemaakt
Gereformeerde Kerken in Kampen, en aan
het Landelijk Archief van de Nederlands
Gereformeerde Kerken in Vlaardingen.
Voor archieven van katholieke organi
saties en personen is er het Katholiek
Documentatiecentrum in Nijmegen, en
voor de kloosterarchieven sinds 2006
Klooster Sint Aegten in Cuijk.
Wat gebeurt er met kerkelijke archie
ven als eigenaren die niet meer zelf
kunnen beheren? In 1995 kwam voor
een groot aantal protestantse kerken in
Nederland een nieuwe versie van het
Kerkelijk Archiefbesluit tot stand. Dit is
een convenant tussen protestantse ker
ken en de overheid, dat zich uitstrekt van
de direct kerkelijke archieven tot en met
de archieven van kerkelijke organisaties.
In het archiefbesluit is geregeld dat deze
archieven, voor zover ouder dan 25 jaar,
bij de overheid in beheer kunnen wor
den gegeven en onder de condities van
de Archiefwet zullen worden bewaard.
Zonder kosten voor de eigenaar. Er zijn
afspraken gemaakt over de meest geëi
gende bewaarplaats voor de verschillende
soorten archieven, over de documenten
die tot deze archieven behoren en over
de wijze waarop deze ter inzage worden
gegeven. Het Utrechts Archief is aange
wezen als bewaarplaats voor archieven
met een landelijk bereik. Na de fusie van
drie kerkgemeenschappen (de Lutherse,
Nederlands Hervormde en Gereformeerde
kerken) tot de Protestantse Kerk in
Nederland (PKN) zijn hierover nieuwe
afspraken gemaakt.
Voor de katholieke archieven is het vol
gende vast te stellen: de bisdomarchie
ven, met uitzondering van het bisdom
's-Hertogenbosch, zijn in bewaring gege
ven aan RHC's en gemeentearchieven.
Hoewel de katholieke kerk geen deel
nemer is in het Kerkelijk Archiefbesluit,
geschiedt dat over het algemeen tegen
vergelijkbare voorwaarden. Archieven
van katholieke organisaties en katholieke
personen worden bewaard door het KDC,
kloosterarchieven gaan doorgaans naar
het erfgoedcentrum in Cuijk. Voor al deze
archieven is er actieve zorg door derden.
Veel diffuser is de situatie ten aanzien
van de parochie- en dekenale archieven.
De katholieke kerk is centraal georgani
seerd. Canon 486 e.v. van het kerkelijk
wetboek schrijft voor dat iedere bisschop
zorg dient te dragen voor archivering van
de documenten van het bisdom én van de
daarin gelegen parochies. Verder is in een
landelijk reglement voor het besturen van
parochies geregeld dat de overdracht van
parochiearchieven altijd in overleg met
het bisdom moet geschieden. Maar - zoals
niet ongebruikelijk bij omvangrijke orga
nisaties - regelgeving en uitvoering slui
ten niet naadloos op elkaar aan. Vaak zijn
parochies geneigd zoveel mogelijk hun
eigen boontjes te doppen.
De bisdommen voeren in de praktijk elk
een eigen beleid. Een aantal bisdommen
vaardigt op gezette tijden richtlijnen uit
voor het beheer van archieven. De laatste
jaren is er bovendien meer aandacht voor
het kerkelijke erfgoed omdat veel kerken
sluiten dan wel fuseren. Maar veel hangt af
van de bisschop, van de plaatselijke pasto
res en van de belangstelling van plaatselij
ke bestuurders. Net als bij JRE 2008 lijken
gebouwen en kerkelijke kunst meer in het
oog te springen dan de zorg voor archie
ven. In het adresboek van de katholieke
kerk in Nederland vind je bij ieder bisdom
een dienst die zich bezighoudt met gebou
wen en kunstwerken, maar alleen bij
het bisdom 's-Hertogenbosch een dienst
voor archieven. In de jaren zeventig tot
negentig van de vorige eeuw was er een
Commissie Kerkelijke Archieven van de
katholieke kerk, maar die is inmiddels een
zachte dood gestorven.
Op 3 en 4 juni vonden in het nieuwe
gebouw van Het Utrechts Archief de jaar
lijkse ontmoetingsdagen plaats van de
Koninklijke Vereniging van Archivarissen
in Nederland. Naar aanleiding van JRE
2008 werd hier ook gesproken over de
stand van zaken met betrekking tot ker
kelijke archieven in Nederland. Alle over
heidsarchieven hebben hiermee de nodi
ge ervaring.
De belangrijkste conclusie was dat er
winst valt te halen uit verbetering van
de communicatiestructuur tussen kerken
en overheid. Het zou voor beide partijen
duidelijker moeten zijn wie de gespreks
partner is. Met name ten aanzien van de
parochie- en de dekenale archieven valt
er nog veel te winnen: er zijn vaak wel
vrijwilligers te vinden die zich ervoor wil
len inzetten, maar ze weten niet altijd
hoe je zoiets aanpakt en wat je wel of niet
moet bewaren. Archiefdiensten zijn best
bereid om assistentie te verlenen, maar
externe adviseurs alleen hebben bin
nen de kerken te weinig zeggingskracht.
Een goed beheer van de archieven is het
beste gewaarborgd als er sprake is van een
reguliere overlegsituatie tussen enerzijds
interne kerkelijke consulenten en ander
zijds vertegenwoordigers van archiefdien
sten. Toen het Kerkelijk Archiefbesluit tot
stand kwam functioneerde er zo'n over
legsituatie in de vorm van de CPA. Die
lijkt echter aan kracht te hebben inge
boet, en bovendien deed de katholieke
kerk hieraan niet mee.
Verder ontbreekt er een eenduidig systeem
voor de registratie van kerkelijke archie
ven, zodat je alleen via omwegen kunt
zoeken naar de bewaarplaatsen. Tot voor
enkele jaren terug hield het Nationaal
Archief een register bij voor particuliere
archieven, waaronder ook de kerkelijke
archieven vallen. Dat is helaas stil komen
te liggen. Onze zuiderburen doen dat
beter, met de Archiefbank Vlaanderen
(www.archiefbank.be). Een centraal regi
stratiesysteem voor kerkelijke archieven
zou bijdragen aan het behoud van die
archieven en een interessant instrument
voor onderzoek zijn.
11
Het scannen van gebonden documenten is nu
eenmaal een lastige klus. Geopende boeken zijn
zwaar en moeilijk plat op een scanner te leggen.
Gebonden boeken dreigen al snel te beschadigen
en teksten en afbeeldingen in de rug van het boek
vervormen. Maar niet met de nieuwe PS7000CMK2.
Deze scant boeken van bovenaf en corrigeert auto
matisch de kromming in de rug. Of het origineel
nu zwart-wit of in kleur is, een standaard of
afwijkend formaat heeft. De PS7000CMK2 zorgt
eenvoudigweg voor de best denkbare reproductie.
Meer weten over deze slimme bookscanner?
Kijk op www.kn.nl of bel GRATIS 0800 - 022 21 41.
Exclusive Distributor
KN bv, Postbus 237, 1170 AE Badhoevedorp, telefoon 0800 - 022 21 41, fax 020 - 658 41 60, e-mail: info@kn.nl
Archieven en Religieus Erfgoed I
Kerkelijk Archiefbesluit
«foor ui.iritH.iiM;
Verbetering van knelpunten
Wipneus en Pim.een serie kinderleesboekje, geschreven
en uitgegeven door de Broeders van Maastricht
(coll. Klooster Sint Aegten).
Marga Arendsen is directeur van het Erfgoedcentrum
Klooster Sint Aegten in Cuijk.
september 2008
archievenblad
