DOX
Support
Advert eer dersindex
ning, begeleiding en opleidingen
U kunt ons inschakelen voor:
ewerking van archiefbestanden
isering over informatiebeheer en -beleid
sistentie en detachering
'cum in camera
y saiptontm oppidi
de B'uscoducis
PROJECTBUREAU VOOR DOCUMENTAIRE
ONDERSTEUNING EN CONSULTANCY
Postbus 18, 1474 ZG Oosthuizen
Tel.: 0299 - 40 21 30 Fax: 0299 - 40 21 31
http://www.doxsupport.nl E-mail: info@doxsupport.nl
DOXsupport is een landelijk werkende organisatie, die zich bezig houdt met dienstverlening op het gebied van (documentaire) Informatievoorziening
Onze klantenkring bevindt zich voornamelijk binnen de overheid, alsmede non-profit organisaties. Aangèslotenbij de branchèvërèhiging PIM.
BECIS8
Van Bilsen Consultancy.16
Bruynzeel Storage Systems BVOmslag 2
Deventit34
Dl Facilities16
DocConsult34
Documentenwacht38
Dox Support48
Groenendijk Microfilm Scanservice (GMS)38
KarmacOmslag 3
Konica Minolta12
MicroFormat Systems BVOmslag 4
Preservation Technologies8
Restauratie-Atelier Helmond BV16
Restauratie-Atelier Sterken8
Gemeente Sittard-Geleen42
Restauratieatelier De Tiendschuur34
envccea.
Voor inlichtingen over tarieven en
plaatsing van zowel product- als
personeelsadvertenties kunt u
contact opnemen met:
Sales Services
Contactpersoon Gerrit Kulsdom
Postbus 2317, 1620 EH Hoorn
Tel. 0229-211 211
Fax 0229 - 270 404
E-mail: snsdtp@planet.nl
sns@wxs.nl
Het volgende nummer van het
Archievenblad verschijnt
halverwege september 2008.
li.'W'".'TI JÜHmiliülü,!!
De stedelijke secretarie van
VHertogenbosch tot ca. 1450
GEERTRUI VAN SYNGHEL
Vervolg van pagina 47
meewerkten aan het redigeren en schrij
ven van oorkonden en registers. Zij heeft,
naast het beschrijvende deel, de gegevens
uit de periode 1310-1449 in tijdvakken
van veertien jaar door middel van tabel
len en grafieken inzichtelijk gemaakt.
Op de bijgevoegde cd-rom heeft de auteur
het voorkomen van schrijfhanden zelfs
per jaar en maand gespecificeerd. Ook zijn
hierop afbeeldingen te vinden van een
groot deel van de schrijfhanden en een
Access-database waarin de gegevens, voor
zover van belang voor het onderzoek, van
5753 oorkondes te opgenomen zijn.
Hierna heeft zij aan de hand van vermel
dingen in de bronnen, aantekeningen op
de oorkondes en in de registers, getracht
de gevonden schrijfhanden aan personen
te koppelen. Ook de vergelijking van de
gevonden handschriften met die in nota
riële akten, waar de schrijver wel vermeld
staat, diende als hulpmiddel. Dit alles
resulteerde, zeker bij de structureel in de
secretarie opererende personen, in een
veertigtal namen.
Vervolgens heeft Van Synghel de ont
wikkeling van het 'dictaat', de gestan
daardiseerde opbouw van de oorkon
den, onderzocht. Het bleek dat er in
's-Hertogenbosch al snel sprake was van
het gebruik daarvan, zeker wat betreft
de standaard rechtshandelingen, zoals
de overdracht van goederen en renten.
Op de cd-rom bevindt zich een
Wordbestand met een overzicht van de
aangetroffen dictaatformules en -sleutels.
Ook de ontwikkeling in het gebruik van
Latijn of Middelnederlands in de verschil
lende onderzochte bronnen komt aan
bod. Het blijkt dat er geen eenduidige
tendens is naar een toenemend gebruik
van Middelnederlands. Bij bepaalde bron
types - misschien mede om de monopo
liepositie van de vele notarissen die in de
secretarie werkzaam waren te versterken
- weet het Latijn nog lang stand te hou
den en zelfs het Middelnederlands weer
te verdringen.
Uiteindelijk stelden de onderzoeksge
gevens Van Synghel in staat om de ont
wikkeling van de secretarie en de daar
bij betrokken personen te beschrijven.
Belangrijke conclusies zijn die betreffende
de grootte van de secretarie, de uit te voe
ren werkzaamheden en een zekere taak
verdeling. In de veertiende eeuw waren
er gemiddeld twee secretarissen in vaste
dienst, aangevuld door incidentele krach
ten, maar vanaf het eind van die eeuw
neemt hun aantal snel toe, tot vier of vijf
vaste secretarissen/klerken. Ook maakte
het onderzoek naar de namen van de
secretarissen het mogelijk om het milieu
waaruit de secretarissen afkomstig waren
te reconstrueren en hun carrièreverloop
te bepalen. Onder andere de academische
vorming bleek een belangrijk element te
zijn.
Naast de conclusies met betrekking tot de
secretarie stelden de gevonden gegevens
Van Synghel in staat om de inhoud van
vroegere studies, zoals het ontstaanstijd-
stip van rekeningen en schepenprotocol
len, gerelateerd aan de Zuid-Nederlandse
steden, nader te specificeren, aan te vul
len of, in een aantal gevallen, te corrige
ren.
We mogen concluderen dat het uiter
mate arbeidsintensieve onderzoek van
Van Synghel een waardevolle bijdrage
is tot de kennis van de vroegste periode
van 's-Hertogenbosch. Het is daarbij voor
een groot deel wel een vrij technisch ver
haal, wat gezien de toegepaste methodiek
onvermijdelijk is. Jammer genoeg zien
we telkens minder onderzoeken gereali
seerd die om 'zitvlees' vragen, mede door
dat voor langdurige projecten vaak niet
genoeg geld beschikbaar wordt gesteld.
Hoewel wenselijk, vrees ik dan ook dat dit
soort onderzoek voor andere steden geen
navolging zal vinden. 's-Hertogenbosch
mag zich dan ook gelukkig prijzen dat
deze dissertatie één van de vele vragen
over haar verleden in belangrijke mate
heeft beantwoord.
Gerrit Verbeek,
hoofd van het Bureau Acquisitie,
Inspectie en Beheer van het Stadsarchief
's-Hertogenbosch
archievenblad
juli 2008
