Hoever gaan we om een arch te maken?
De archivaris als sociaal werker
Het programma startte vanwege de
botsing tussen een trein en een vorkhef
truck op het spoor in Delft een kwartier
later. Maar dankzij de strenge leiding van
dagvoorzitter Chris Streefkerk was er toch
op tijd lunch en borrel. Peter Horsman
gaf om te beginnen een overzicht van de
onderzoeksagenda die tijdens de bijeen
komst van de leden van het AX-SNet net
werk in Egmond aan Zee was vastgesteld.
Deze onderzoeksagenda werd gepresen
teerd in de vorm van een model waarin
verschillende lagen tussen de gebruiker
en de inhoud van het archief worden
onderscheiden: het gaat daarbij onder
andere om de betekenis (semantiek) van
de inhoud, de wijze waarop deze wordt
gebruikt (pragmatiek) en de hulp die een
archivaris kan bieden (bemiddeling). De
onderzoeksagenda is opgedeeld in zeven
onderwerpen, variërend van communi
ties tot technologie.
Aansluitend vertelden Jackie Spence
en Andrea Johnson (Aberystwyth
University, Wales) over hun bevindingen
in Wales. Daar wordt een Virtual National
Archive opgericht waarin veel archiefma
teriaal, dat nog niet vanuit Londen naar
een fysieke archiefbewaarplaats in Wales
kan worden overgebracht, toch toeganke
lijk kan worden gemaakt. Jackie Spence
vertelde over haar ervaring als project
leider van dit project, waarin archivaris
sen en ICT'ers moeten samenwerken.
Andrea Johnson heeft onderzoek gedaan
naar de wijze waarop inwoners van
Wales gebruik zouden kunnen en willen
maken van het beoogde virtuele archief.
Zij stelde de vraag of archivarissen zich
zouden moeten inzetten om direct dien
sten aan te bieden aan groepen in de maat
schappij die anders niet van het archief
gebruik zouden maken, zoals 'Natifa', een
Marokkaans meisje dat met moeite haar
weg vindt in de samenleving in Wales, of
'Lloyd' die van diverse scholen is verwij
derd en uiteindelijk helemaal niet meer
naar school gaat. Peter Horsman stelde
vast dat deze insteek wel past in de his
torische ontwikkeling van archivaris naar
PR- en educatiedeskundige tot sociaal
werker. Hij was er echter niet zo zeker van
of dat ook een goede ontwikkeling is.
Meet Lloyd
Anne Gilliland (University of Califor
nia, Los Angeles) kon Peter vervolgens
niet geruststellen. Zij presenteerde een
paper waarin ze betoogde dat het archief
van Los Angeles toegankelijk is voor maar
een beperkt gedeelte van de bevolking:
75% van de bevolking spreekt Spaans.
Vergelijkbare problemen doen zich voor
met archieven voor verschillende bevol
kingsgroepen in de Stille Oceaan en de
native Americans. Gilliland betoogde dat
voor al deze gevallen ook de toegankelijk
heid van het archief moet worden gewaar
borgd. De native Americans hebben bij
voorbeeld richtlijnen opgesteld voor de
omgang met hun archieven, die door
non-native Americans worden beheerd
en ontsloten in het Engels. De native
Americans zijn zich van deze problema
tiek bewust, zodat het eenvoudiger wordt
hen te benaderen en tegemoet te komen
aan hun wensen ten aanzien van de toe
gankelijkheid. Andere groepen moeten
- met de archivaris als sociaal werker?
- rechtstreeks worden benaderd.
Na een uitgebreide lunch intro
duceerde Helen Tibbo (The University
of North-Carolina at Chapel Hill, VS)
Google Analytics als een hulpmiddel om
te onderzoeken wat voor soort eindge
bruikers gebruikmaken van de archief
website. Google Analytics is een een
voudige manier om snel informatie te
krijgen, maar zij waarschuwde voor te
snelle conclusies. Het is nog niet zo een
voudig de statistieken te analyseren. Ze
adviseerde goede onderzoeksvragen te
formuleren en deze dan afhankelijk van
de vragen met kwalitatieve en/of kwanti
tatieve methoden te beantwoorden. Titia
van der Werf van het IISG stelde de vraag
hoe het gebruik van de collecties te meten
is als deze - zoals in een moderne omge
ving het geval is - ook toegankelijk zijn
via andere platforms, zoals Worldcat en
YouTube. Dit is voor Tibbo tot nu toe geen
onderwerp van haar onderzoek geweest.
Het antwoord kan gezocht worden in het
bestuderen van de
statistieken van deze
platformen zelf. In
Nederland kunnen
deze statistieken bij
voorbeeld worden
geleverd door De
Ree voor het gebruik
van www.archieven.
nl. Archiefdiensten
moeten daar de
leverancier nadruk
kelijk om vragen,
aldus Eric Ketelaar.
Beth Yakel (Uni
versity of Michi
gan, Ann Arbor,
VS) heeft de wijze
onderzocht waarop
de impact van het
gebruik van archieven kan worden geme
ten in het kader van het archivalmetrics-
project (www.archivalmetrics.org). Yakel
ging hoofdzakelijk in op het effect dat
archiefonderzoek heeft op studenten.
Ze leren - zo blijkt uit interviews met
studenten en docenten - onder andere
zoeken in complexe informatie en kri
tisch denken. Eric Ketelaar voegde na
afloop van de presentatie een aspect toe.
Ook indirect, dat wil zeggen via een inter
mediair, kan archiefgebruik impact heb
ben. Hij haalde daarbij het voorbeeld aan
van Hella Haasse die Nederlanders bekend
maakte en beïnvloedde met de brieven
van Bentinck door deze te gebruiken als
basis voor een roman. De conclusie was
dat het moeilijk is om deze aspecten te
meten. Terwijl dat toch nuttig is: harde
cijfers maken het pas mogelijk om het
bestaan en de investeringen in archieven
voor de maatschappij te rechtvaardigen.
Wendy Duff (University of Toronto,
Canada) nodigde ons uit om lid te wor
den van AX-SNet, een netwerk van
archiefdeskundigen die onderzoek doen
naar toegankelijkheid. Behalve nuttig
bleek tijdens de afsluitende borrel dat lid
maatschap ook erg gezellig is. We hadden
geen haast om naar de trein te gaan, want
de treinenloop was nog steeds ontregeld.
Het was een leerzame dag, hoewel anders
van inhoud dan ik had verwacht: de
term web 2.0 was niet één keer gevallen.
De wijze waarop de gepresenteerde - ove
rigens zeer interessante - inzichten over
het gebruik van archieven door middel
van internet-technologie kunnen worden
toegepast, kan onderwerp zijn van een
volgende bijeenkomst.
management
management
Door Ivo Zandhuis
Op 16 mei j.l. werd in Breda een symposium
gehouden ter afsluiting van een week waarin
in Egmond aan Zee een schare gerenommeer
de archivistische onderzoekers bijeenkwam
voor een uitgebreide discussie over toegan
kelijkheid. Op de afsluitende dag mocht
iedereen in Breda komen luisteren naar de
resultaten van het denkwerk dat daarover
wordt uitgevoerd. De hele week, inclusief de
afsluitende dag, werden georganiseerd door
de Archiefschool.
Groepsfoto met een aantal van de sprekers van het
symposium: Helen Tibbo (vooraan rechts),Wendy Duff
(tweede rij links),Anne Gilliland (tweede rij rechts),
Peter Horsman (achter Wendy Duff), Beth Yakel (derde
rij midden, naast Peter Horsman), dagvoorzitter Chris
Streefkerk (rechts achteraan) en Andrea Johnson, staande
voor Chris Streefkerk (foto's Susanne Neugebauer).
Natifa en LLoyd
Helen Tibbo tijdens haar presentatie in Breda.
"I don't fit"
Native en non-native
Statistieken
Peter Horsman, die zich afvraagt of de archivaris als soci
aal werker wel zo'n goede ontwikkeling .is.
Meten is weten?
Leerzame dag
Aandachtig luisterend naar wat een collega-spreekster
allemaal over het thema 'toegankelijkheid' te berde brengt.
Meer informatie over het symposium,
waaronder enkele Powerpoint-presenta-
ties en een uitgebreider verslag van de
hand van Monika Lechner, zijn te vinden
op de website van de Archiefschool:
www.archiefschool.nl
Ivo Zandhuis is zelfstandig adviseur voor digitale ont
sluiting van culturele informatie en is daarnaast actief
als redacteur van het Archievenblad.
archievenblad
juli 2008
juli 2008
archievenblad
