ZO GAAN DIE DINGEN
onderwijs en onderzoek
bestaande uit de Lijst milieu-informatie
Basisarchiefcode (gemeenten) en de Lijst
milieu-handelingen (Rijk). Als case study
is onderzocht welke consequenties arti
kel 15a voor het Nationaal Archief heeft.
Daarvoor bestudeerde Kors de Besluiten
openbaarheidsbeperkingen en een lijst
van de beperkt openbare archieven.
Kors heeft ook onderzocht hoe archief
bewaarplaatsen in het algemeen omgaan
met de gevolgen van wet- en regelgeving
voor de openbaarheid van archiefbeschei
den die reeds in het depot berusten. Hoe
kunnen zij de juiste balans vinden in hun
dubbele rol als trusted custodian en access
guarantor.
De verruiming van de openbaarheid
van milieu-informatie wint het van het
eventuele belang van privacy en 'derden'.
Voor gegevens over emissies in het milieu
gelden geen beperkingsgronden meer als
'eerbiediging van de persoonlijke levens
sfeer' en 'het anderszins voorkomen van
onevenredige bevoordeling of benadeling
van betrokken natuurlijke personen of
rechtspersonen danwel van derden'. Kors
ondervond dat de beperkingsgrond der
den-belang niet duidelijk is en vaak wordt
toegevoegd 'voor de zekerheid'. Deze
beperkingsgrond is voortgekomen uit de
Wet openbaarheid bestuur, die voor een
juiste toekenning kan dienen als richt
snoer.
Wat te doen als de wetgeving betreffende
openbaarheid verandert? De Beroepscode
van archivarissen roept archivarissen op
aan alle gebruikers onpartijdig diensten
te verlenen en het optimale gebruik van
archieven aan te moedigen, uiteraard bin
nen de wettelijke bepalingen. Bij vermin
dering van de openbaarheid is het niet
mogelijk dit met terugwerkende kracht
toe te passen. Een eenmaal gegeven toe
stemming voor inzage kan niet meer
teruggedraaid worden. Bij verruiming
van de openbaarheid dient de archiefbe
waarplaats de opheffing van de openbaar
heidsbeperking bekend te maken. Ook
onderzoekers die eerder de beperkt open
bare archieven geraadpleegd hebben, die
nen hierop geattendeerd te worden (dat
kan eenvoudig via het geautomatiseerde
aanvragen van stukken).
Kors beveelt op basis van haar onderzoek
bij het Nationaal Archief én op grond van
artikel 6 van de Beroepscode van archivaris
sen aan een stappenplan in te voeren voor
de implementatie van wet- en regelgeving
die gevolgen hebben voor de openbaar
heid in archiefbewaarplaatsen. De stap
pen:
1. Beschikken over een functionaris
openbaarheid;
2. Beschikken over een werkgroep open
baarheid;
3. Inventariseren voor welke archieven
(c.q. inventarisnummers) een wijziging
van de openbaarheidswetgeving geldt;
4. Up-to-date houden van beleid en pro
cedures in een handboek openbaar
heid en registreren van jurisprudentie;
5. Onderhandelen met overdragers van
archief;
6. Wijzigingen duidelijk communiceren
naar onderzoekers.
(Reageren? Mail naar mathilde.kors@tel-
fort.nl).
De aanbevelingen van de masterstu-
denten sluiten aan bij de nota Gewaardeerd
verleden. De alumni hebben een goede
neus voor de tijdgeest, want hun scripties
verschenen ruim voor de nota. De com-
missie-Jeurgens stelt dat het bij de acquisi
tie van archieven moeten draaien om het
opbouwen van een representatieve collec
tie van de Nederlandse samenleving.
Net als de commissie-Jeurgens beveelt
Kroonen aan het Centraal Register
Particuliere Archieven
opnieuw in gebruik te
nemen. Het Register kan
het bestaan, de vind
plaats, de beheerder,
de omvang en eventu
eel de plaatsingslijst
van particuliere archie
ven in kaart brengen.
Zo geeft het Register
inzicht in (bewegingen
van) particuliere archie
ven. Het Nationaal
Archief meldt dat het
gaat onderzoeken welke
rol een opvolger van
het CRPA kan spelen bij
de vormgeving van de
representatieve collec
tie Nederland.
Mantel concludeert:
"Vanuit het perspectief van de archief-
beherende organisaties gezien is het
belangrijk een documentation strategy te
ontwikkelen, een visie op hetgeen de
Nederlandse samenleving zou moeten
bewaren om een verantwoorde recon
structie van de sociaal-economische
omstandigheden van de werknemer te
kunnen maken. Vakbondsarchieven
maken daar een belangrijk deel van uit."
Hiermee onderstreept Mantel dat de
archieven van de Nederlandse vakbewe
ging onderdeel zijn van de 'representa
tieve collectie Nederland'.
Hoeveel en vooral welke informatie over
het milieu is te vinden in overheidsar
chieven? Veel milieu-informatie berust
daar niet, maar wordt juist beheerd door
particuliere organisaties. Ook de zoek
tocht naar milieu-informatie in archieven
vraagt om een representatieve collectie
Nederland.
26
column
"Er is een voorontwerp Informatiewet, dat
in den lande nog nauwelijks bekend, laat
staan bediscussieerd is, maar dat onge
twijfeld niet voor niets is opgesteld." Dit
intrigerende zinnetje komt uit De binden
de kracht van BRAIN, het beleidsplan dat
eerder dit jaar is ingebracht voor de eerste
algemene ledenvergadering (15 februari
2008). Ik voelde me aangesproken. Van
wanneer dateert dat voorontwerp? Wat
wist ik er van? U begrijpt: ik schaar mij in
het leger van de onwetenden.
Informatievaardigheden zijn
mij niet vreemd en in luttele
minuten vond ik een willekeu
rig aanknopingspunt in een
Kamerstuk van najaar 2007
(31200 VIII, nr. 23). "Er ligt bij
het ministerie van BZK op dit
moment een voorontwerp voor
een Algemene wet overheids
informatie van de Wageningse
hoogleraar Van der Meulen. Na
een uitgebreide consultatieron
de is nu een reactie op dit voor
ontwerp in voorbereiding." BZK
en Van der Meulen, die sporen
zou ik gaan volgen. Toegegeven,
nieuwsgierig ben ik ook naar de
'consultatieronde', vooral dat
'uitgebreide', maar ik laat dat
eventjes liggen. De associatieve
zoektocht bleek al snel verma
kelijk, alhoewel... Een impres
sie van de rondgang.
De website van BZK laat weten
dat het betreffende vooront
werp op 4 juli 2006 aan minis
ter Pechtold is aangeboden.
Achter tab 'publicaties' is het
voorontwerp te vinden. De
website van de universiteit
in Wageningen (http://www.
law.wur.nl/NL/WOB/) biedt meer. Voor
'Archiefwet' (hfd. 7) is deskundig advies
dringend geboden: geen jota staat daar
over op papier. Daarom geef ik hier de
suggestie aan BRAIN, of aan de KVAN, of
aan de Archiefschool misschien, om een
groepje collega's aan het werk te zetten.
Verder terug in de tijd, mei 2006, stuit
ik op kamervragen van Duyvendak
(GroenLinks): "(1) Wat is de precieze
opdracht aan prof. Van der Meulen met
betrekking tot een voorontwerp van wet
voor een gewijzigde Wet openbaarheid
van bestuur? (3) Waarom hebt u prof.
Van der Meulen deze opdracht gegeven,
aangezien hij niet bekend staat als een
deskundige op het terrein van de Wob?
Hoe is de opdrachtsverlening verlopen?
(6) Hebt u kennisgenomen van de
uiterst kritische ontvangst van het voor
ontwerp op de conferentie over de Wob
op vrijdag 19 mei jl? (7) Bent u bereid
conclusies te verbinden aan deze kriti
sche ontvangst en de huidige opdracht
aan prof. Van der Meulen in te trek
ken? Van der Meulen is hoogleraar
Recht en Bestuur aan de Universiteit van
Wageningen, antwoordde Pechtold 8 juni
2006 op de vragen van Duyvendak. Hij
vergat erbij te vertellen in welk perspec
tief Wageningen een dergelijke vakgebied
onderhoudt. "Het onderzoek van de leer
stoelgroep Recht en bestuur richt zich op
de cruciale rol van recht (het geheel van
regels, overeenkomsten en instituties) in
de voedselproductie, -kwaliteit en veilig
heid, toegang tot en bezit van natuurlijke
hulpbronnen en de levensvoorwaarden
voor agrarische producenten en rurale
ondernemers." Publicaties van Van der
Meulen, een waslijst, bestrijken een breed
scala van agrarisch recht.
Ik begon intussen aan te voe
len waar Duyvendak op uit
was met zijn vragen. Van
der Meulen had 'een vrije
opdracht' van de minister voor
Bestuurlijke Vernieuwing en
Koninkrijksrelaties, staat in het
verslag van een symposium te
Wageningen op 19 mei 2006.
Als ik lees 'een vrije opdracht'
wil ik helemaal weten wat er die
dag is gebeurd. Wie waren daar
bij? Hoe zit dat eigenlijk met die
'kritische ontvangst'?
In de korte periode dat Alexander
Pechtold als minister verant
woordelijk was voor bestuur
lijke vernieuwing, heeft hij in
een spraakmakend interview
in OPZIJ, waarin hem de maat
werd genomen, een ferm geluid
laten horen over de Haagse
politieke cultuur en mores.
Hij zei toen hij onder meer: ach
ter eikaars rug om is het vuiler
en vunziger dan mensen den
ken; machtspelletjes, persoon
lijke belangen, partijbelangen
die meespelen bij de benoeming
van personen of het nemen van
besluiten. Nee, dan de mores
op Wageningse dreven, want
daar ligt het territorium waar
Pechtold als voormalig burgemeester zelf
goed thuis is. Van der Meulen komt uit
Wageningen. "Goeiemorgen buurman.
Tijd voor 'n, eh, vrije opdracht?"
sodevolder@planet.nl
27
eischap Vallet Eem - lijst m
0 O g
0htto //ww«.wve.nl/tok«l/mllleu_lnformatle
"MMêiS SCHAPr._
yalletQem
Lijst milieu-Informatie (Verdracj van Aarhus
<2003,M/CG) Met uiiwntj van 14 fcbriiorl 2005 II dc/e EG n-litlljn 2003/4/EG vat
mogelijk gaat Ivar,delen volgent de bepalingen van de EG-rtchtlljn. Dcre bepaling
,b hul.lmudalijk af
iMvB glastuinbouw
,b vaste objecten
Een voorbeeld van een webpagina vol lijsten met milieu
informatie op basis van het Verdrag van Aarhus.
Neus voor tijdgeest
Marieke de Haan is medewerker communicatie bij de
Archiefschool in Amsterdam.
archievenblad
juli 2008
Door Sophie Devolder
Tekening: Peter Vlot.
juli 2008
archievenblad
